Öfke
Öfke bireyin engellenmeye maruz kalması, istek ve arzularının doyurulamaması gibi durumlarla karşı karşıya kaldığında gösterdiği duygusal bir tepki biçimidir. Öfke duygusu diğer duygular gibi doğal ve sağlıklı olarak ifade edildiğinde yapıcı ve ilişkileri düzeltebilen bir duygudur. Öfkeyi korkutulur yapan; bireyin öfkesini kontrol edemediği ve yıkıcı bir şekilde davranışlarına yansıttığı durumlardır. Bu yüzden öfke kontrolü her insanın hayatında yaşadığı ilişkiler ve kendi bireysel sağlığı açısından çok önemli rol oynamaktadır.
Neden Bazı İnsanlar Diğer İnsanlardan Daha Çok Öfkelidir?
- Eğer bir kişi saldırganlığı sorun çözme şekli olarak benimsemişse bu kişi öfkeli olmaktan rahatsız olmaz. Aksine bu kişin çevresindeki kişiler onun öfkesinden rahatsız
- Bireyin geçmişinde yaşadığı çözülmemiş travmatik olayların varlığı söz konusu kişinin diğer insanlara oranla daha sık veya daha şiddetli öfkeli olmasını sağlayan sebeplerdendir.
- Çocukluk döneminde aile içinde fiziksel, duygusal şiddete maruz kalmak diğer insanlara oranla kişileri daha öfkeli yapar. Şiddet geçmişi olan kişilerin çoğu zaman bu günkü öfkeli tavırlarının geçmişte yatan nedenleri bulunmaktadır. Tüm bunlara ek olarak geçmişinde taciz, tecavüz gibi zorlayıcı deneyimler yaşayan bireylerin de diğer bireylere oranla daha öfkeli kişiler oldukları
- Kişinin kendine güveni olmaması diğer insanlara oranla daha çok öfkeli olmasına neden olur. Örneğin bireyin kendisini savunamaması sürekli etrafındaki kişiler tarafından dalga geçilmelere, aşağılanmaya maruz kalması gibi durumlar öfkelenmeye sebep olur.
- Tahammülsüz, mükemmeliyetçi kişilik özelliklerine sahip olan kişiler diğer insanlara oranla daha öfkelidirler. Bu kişilerin etrafından ve kendilerinden beklentileri her zaman diğer insanlara oranla daha yüksektir. Bu tarz yüksek beklentiler öfke duygusunun hissedilmesini kolaylaştırır.
- Hemen her işin hızlıca olmasını isteyen, sabırsız kişiler sakin, sabırlı kişilik özelliklerine sahip kişilere oranla daha öfkeli olurlar.
- Reddedilmeye tahammülü olmayan bireyler diğer bireylere oranla daha sık ve daha kolay öfkelenirler.
Öfkeyi Bastırmanın, Yok Saymanın Zararları
Bastırılan öfke kaygı, depresyon gibi bozukluklara yol açmaktadır. Bunun yanında öfkeyi yok saymak bireyin yakınları ile ilişkisini ve iş hayatını etkilemesi kaçınılmazdır. Öfkenin kontrol edilememesi durumunda her insanda ayni tepkiler ortaya çıkmaz fakat genel olarak bu kişiler; konsantre olmada problem, iş hayatında düşük performans sergileme, unutkanlık, uykusuzluk, dikkat problemleri gibi problemler yaşar.
Zamanla bu problemler; alkol ve sigara tüketiminin artması, sürekli huzursuzluk, mutsuzluk, tatminsizlik hali, aşırı yemek yeme gibi davranışlara dönüşür.
Araştırmalara göre bastırılmış öfke çeşitli kalp hastalıkları, hipertansiyon, şeker hastalığı, depresyon gibi hastalıkları tetiklemektedir.
Öfke İşe Yarar mı?
- Öncelikle kabul edilmesi gerekilen gerçek öfke duygusunun bireyin yaşamını sürdürebilmesi için gerekli bir duygu olduğudur.
- Öfke bireyi olası bir tehdide karşı uyarır ve bireyin kendisini korumasını sağlar.
- Araştırmalara göre öfke çoğu zaman yeni öğrenmeler için bir motivasyon kaynağıdır.
- Öfke kontrol edilemediği durumlarda bireyin kendisi ve çevresi için zararlıdır.
- Öfkenin sağlıklı ve bireyin hayatına yarar sağlayan bir duygu olabilmesi için, birey tarafından inkar edilmemesi, bastırılmaması, kabul edilmesi ve kontrollü bir şekilde ifade edilmesi gerekmektedir.
- Öfkenin ifade edilmemesi, yok muş gibi davranılması öfke ile sağlıklı baş etme durumu değildir.
Öfkeyi Kontrol Etmenin Etkili Yolları
- Siz öfkelendiren durumları belirleyin.
- Kendinizi sakinleştiremeye yönelik egzersizleri düzenli olarak yapmaya çalışın.
- Gevşeme tekniklerini kullanmaya özen gösterin. Bireye hangi gevşeme tekniğinin iyi geleceği, bireyin kişilik yapısı, eğitim düzeyi ve içinde bulunduğu kültür özelliklerine bağlıdır. Yapılan araştırmalara göre çeşitli meditasyonların, nefes alma egzersizi ve görselleştirme yöntemini içeren gevşeme tekniklerinin öfkeyi kontrol etmede etkili olduğu kanıtlanmıştır.
- Öfkeli olduğunuz anlarda derin nefes alıp, kalp atışlarınızı ve nefesinizi kontrol altına almaya çalışın.
- Öfkeli olduğunuz durumda sizi sakinleştirecek cümleler kurmaya çalışın.
- Dikkatinizi başka şeylere vermeye çalışın.
- Çok öfkeliyseniz ve bir şeylere zarar vereceğinizi düşünüyorsanız mümkünse öfkeli olduğunuz ortamdan uzaklaşın. Sorunla sakinleştiğiniz zaman başa çıkmaya çalışmanız daha sağlıklı olacaktır.
- Sakin olduğunuz zaman sizi öfkelendiren olaya yeni bir bakış açısı kazandırmaya çalışın.
- Özellikle tartışma sırasında kişisel saldırılara cevap verip, olayları kişiselleştirmekten uzak durun.
Uzm.Klinik+Adli Psk. Ebru ÇORBACI
