Uzman Adli Klinik Pskikolog Ebru Çorbacı bu haftaki yazısında mükemmeliyetçi ebeveynlere önerilerde bulundu, Çorbacı, mükemmeliyetçi ebeveynlerin, kendi hayatları boyunca ulaşamadıkları amaçlara çocuklarının ulaşmalarını beklemekte olduklarını bu durumun da çocuğun kendini değersiz hissetmesine neden olduğunu ifade etti.
“Ailelerin çocuklardan beklentileri gerçeğin üzerindedir. Çocuğun hata yapması kabullenilmez.”
Mükemmeliyetçi Anne Baba Tutumu Davranışları
Bu tutumu benimseyen aile çocuğunun her şeyin en iyisini yapmasını bekler. Ebeveynler çocukla ilgili beklentileri konusunda çocuğa söz hakkı tanımaz. Çocuğun kapasitesi sürekli daha iyi olması için zorlanır. Böylelikle çocuk üzerinden kalkamayacağı sorumlulukları yüklenir. Ailenin çocuğa hata yapma hakkı tanımamasından dolayı çocuk da kendine hata yapma hakkı vermez. Çocuk hem bu günkü hayatında hem de yetişkin hayatında yapılan hatalara hoşgörülü olmaz. Mükemmeliyetçi ebeveynler çocuklarının toplum kurallarına aşırı derecede uymasını bekler. Genellikle aile çocuğun arkadaşlarını seçmesinde müdahalecidir. Çocuğun ailenin kurallarına uymaması durumunda aile çocuğu katı ve sert bir şekilde cezalandırır. Çocuk ailenin istediği amaçlar doğrultusunda sorgulama hakkı verilmeden ilerlemek zorunda bırakılır. Aile çocuğa yarış atı gözü ile bakar. Aile çocuğun istediklerini yapması için çocuğa psikolojik ve ya fiziksel şiddet uygular. Ailenin şiddet uygulamasındaki bakış açısının temelinde çocuk için neyin en iyisi olduğuna ailenin karar verebileceği düşüncesidir.
Mükemmeliyetçi Anne Baba Tutumunun Çocuğun Kişilik Gelişimine Etkisi
Ailenin çocuktan beklentileri çocuğu zorlar. Çocuğun hayatındaki en önemli şey başarılı olmak haline gelir. Çocuk başarıyı elde etmek için aşırı çaba gösterir. Ailenin başarılı olmaya verdiği önem sayesinde, çocuk başarıya ulaşamadığında aile tarafından sevilmediğini, değerli olmadığını hissederler. Çocuk çoğu zaman yaptığı işler sonucunda kendini yetersiz hisseder. Ne kadar başarılı olursa olsun kendini başarısız hisseder. Genelde bu çocuklar kendine güven problemleri yaşarlar.
Başarısızlık mükemmeliyetçi bir ailenin çocuğu için diğer çocuklardan farklı algılanır. Başarısızlığa tahammülleri yoktur. Başarısızlık bu çocuklarda ciddi hayal kırıklıklarına neden olur. Çocuk ailenin istediği hedeflere ulaşamayınca kendini değersiz hisseder. Genelde çocukluk döneminde kuralları sorgulamayan ve ne denirse yapan çocuklar olurken, ergenliklerinde aşırı tepkiler verip ailelerinden uzaklaşma yaşarlar.
Çocuk aileyi “mutlu” edebilmek için hırslı, kıskanç ve rekabetçi olabilir. Aile tutumu yüzünden çocuk en iyi olmak için hile ve ya başka yollara başvurabilir. Çocuk bu dönemde ve yetişkin hayatında sadece kendi başarısını önemseyen birey olabilir. Yetişkin hayatında kendini sorgularken neyi neden yaptığının cevapları hakkında genelde bilgisiz olur. Bazen tam olarak ne istediğinin de farkında değildir. Bunun sebebi bu bireylerin çocukluğundan beri kendi için değil ailesi için başarılı olmasıdır.
Ailesinde hata yapmasına hiç müsaade edilmeyen çocuk daha sonraki hayatında yaptığı hatalardan ders almayı öğrenemez ve hata yapmaktan korkar.
Çocuk ailenin hatalara olan bakış açısını benimsemesi durumunda yetişkin hayatında etraflarında olan en küçük hataya bile hoşgörüsüz davranabilir. Hataya olan bakış açısı yetişkinlikte bir takım iletişim problemleri yaşamasına neden olur. Örneğin, kendini ve ya etrafındaki kişileri sürekli eleştiren, kendi doğrularına göre düzeltmeye çalışan, iletişimi zorlaştıran kişilik özelliklerine sahip olur. Çocuğun ebeveynlerine geliştirdiği sevgi ve nefret duyguları iç içe geçmiştir. Yetişkin hayatında, ailenin kendisi için iyi olanı istediğini bilir. Ancak ailenin kendi üzerindeki hedefleri için ona çok baskı kurduğunun da farkındadır. Aile tutumuna karşı oluşan bastırılmış öfke, kırgınlık gibi duyguları ve ya olumsuz düşünceleri yüzünden kendi içinde karmaşa yaşar. Genellikle aile tutumunun yetişkinlik döneminde bir yansıması da bu bireylerin katı ve başarıya aşırı önem vermeleridir. Bu tutumu benimseyen aile bireylerinin çocuklarının çoğunun yalnızca siyah ve beyazları vardır. Bu bireyler genellikle dışardan bakıldığında kendinden çok emin ve güçlü görünseler de kendi iç dünyaları hayal kırıklıkları ile doludur.
Öneriler
- Çocuklarınızı hiç kimse ile kıyaslamayınız
- Çocuklarınızı koşullara bağlı sevmeyiniz
- Çocuklarınızın olumsuz davranışları yerine olumlu davranışlarını ön plana çıkarınız
- Çocuklarınıza birey olarak saygı gösterip duyguları, düşünceleri hakkında bilgi edininiz.
- Çocuklarınıza sözlerinizle değil davranışlarınızla örnek olmaya özen gösteriniz
