Uzm.Adli Klinik Psk. Ebru Çorbacı aile içerisinde bağımlı bireylerin çocuklar ve diğer aile bireyleri üzerindeki yarattığı olumsuz etkileri yazdı.
Bireyin aile üyelerinden birinin alkol ve ya madde bağımlısı olması bağımlılığın tüm etkilerini bireysel olarak yaşamasına nedendir. Bu yüzden bağımlılık aile bireylerinin tümüne etki eden bir hastalıktır.
Eşlerden Birinin Bağımlı Olmasının Evliliğe Etkileri
Herhangi bir maddeye bağımlı bireyin maddeye olan ihtiyacı yüzünden fizyolojik, psikolojik ve günlük yaşantısı bozulmaktadır. Özellikle bağımlı bireyin maddeye olan ihtiyacı ve hayatının büyük bir bölümünü maddeyi bulmak ya da kullanmak için geçirmesi ailevi yaşantısı ciddi şekilde olumsuz yönde etkilemektedir. Aile yaşantısının bozulması yüzden bağımlı bireylerin eşleri, çocukları ve ebeveynleri bağımlılığın neden olduğu sorunlarla baş etmek zorunda kalmaktadır. Sağlık, ekonomik boyutlu, yasal, toplumsal sorunlar genel olarak aile bireylerinin birlikte mücadele ettikleri sorunlara örnektir. Eşin madde bağımlısı olması evlilik içindeki uyumu azaltmakta hatta yok etmektedir. Yaşanılan evlilik sürecini eşlerden birinin bağımlı olması birçok yönden olumsuz etkilemektedir. Evlilikte bağımlı bir kişinin varlığı ile evlilik içinde alınan rollerde problemler olmaya başlamaktadır.
Yaşanılan Başlıca Evlilik Uyumunu Olumsuz Yönde Etkileyen Problemler
- Bağımlı eşin bağımlı olmayan eş tarafından sürekli denetlenmesi
- Aile içinde psikolojik/fiziksel şiddetin artması ve bağımlı bireyin bu durumun her bir aile üyesi için ne kadar yıpratıcı zarar verici olduğunun farkına varamaması
- Ailenin korunması, birliğinin devamı gibi ağır sorumlulukların bağımlı olmayan eşe bir şekilde devredilmesi
- Bağımlı eşin diğer aile üyelerine sevgi, ilgi, şefkat göstermemesi
- Durmadan artan mesleki, sağlık, ekonomik, sosyal sorunlarla bağımlı olmayan eşin tek başına savaşması
- Bağımlı bireyin bağımlılığını inkar etmesi
Ebeveynlerin Bağımlı Olmasının Çocuğa Etkisi
Çocuğun ebeveynlerinden birinin herhangi bir maddeye bağımlı olmasının çocuk üzerinde birçok olumsuz etkisi bulunmaktadır. Ebeveynin bir maddeye bağımlı olması, her çocuğu farklı şekilde etkilemektedir. Genel olarak bağımlı bir ebeveyne sahip olan çocuğun gelecekte benzer bir bağımlılık sorunu yaşaması ihtimali yüksektir. Çocuklar sadece ebeveynlerinin bağımlı oldukları maddeyi kullanım riski taşıması açısından değil, sağlıklı psikolojik gelişim sürdürebilme açısından da çeşitli problemler yaşamaktadırlar. Maddeye bağımlı anne ve babaların çocuklarının psikolojik süreçlerini inceleyen birçok araştırmada bu çocuklarda, dikkat eksikliği, karşı gelme bozukluğu ve davranım bozukluğu gibi sorunların olduğu bulunmuştur. Genel olarak bu çocuklar depresyon, düşük öz güven, öğrenme bozukluğu ve kaygı bozukluğu gibi psikolojik problemler yaşamaktadırlar. Bağımlı ebeveyne sahip çocuklar aile içi ilişkinin niteliğinin bozulmasına bağlı olarak içe kapanık, zor ilişki kurabilen çocuklar olurlar. Bağımlı ebeveynine sahip çocukların okul başarısında düşme, yalan söyleme, okul kurallarına uymama gibi uyum problemleri yaşamaları sıkça karşılaşılan durumlardandır. Çocuklarda genelde ciddi davranış sorunları görülmektedir. Ailede bağımlı bir bireyin varlığı, ailede daha fazla para ve zaman harcanmasını neden olduğu için bu tip harcamalardan çocuklar da olumsuz yönde etkilenmektedir.
Bağımlılığın aile içi ekonomiyi kötü etkilemesi nedeni ile çocuklar, okul ve sosyal hayatta çeşitli uyum problemleri yaşamaktadırlar. Çocuk sıklıkla aile bireylerine ve özellikle bağımlı ebeveyne içinde bulunduğu zor yaşam koşullarından dolayı öfke, kaygı ve ya suçluluk duygusu hissetmektedir.
Ailede bağımlı bir ebeveyn varlığının çocuğa bir diğer etkisi ise, çocuğun aile içinde ihmal ve istismar riski ile karşı karşıya olmasıdır. Ayrıca eşler arasında bağımlılık problemi yüzünden oluşan iletişim problemlerinden çocuklar ciddi şekilde zarar görmektedir.
Genel Olarak Ebeveynleri Bağımlı Olan Çocukların Ortak Hisleri
Özellikle okul öncesi dönemdeki çocuklar anne ve babanın tartışmalarının madde yüzünden değil kendi yüzünden olduğunu düşünerek yaşanılan gergin ortamdan dolayı suçluluk hissederler. Çocuk bağımlı ebeveynin onunla çok ilgilenmemesi durumundan dolayı ebeveynini kaybettiğini benimser. Çocuk için bu kaybetmeyi benimsemek bağımlı ebeveyn tarafından reddedilmiş olmak anlamına gelmektir. Çocuklar tarafından bu dönemlerde çaresizlik, öfke, yalnızlık gibi duygular çok yoğun şekilde hissedilir.
Öneriler;
- Çocuğun aile içi yaşanılan problemlerden kendini sorumlu tutmasını önlemesi için ebeveynleriyle arasındaki iletişim ve etkileşimi geliştirilmelidir.
- Çocuk aile içinde hissettiği korkuyu ifade edebilmesi için cesaretlendirilmelidir.
- Bağımlı ebeveynlerin çocuk yetiştirme konusundaki zayıf yönleri güçlendirilmelidir.
- Bağımlılık tüm aile sistemini etkileyen bir hastalıktır ihtiyacınız olduğunda uzmanlardan yardım almayı ihmal etmeyiniz.
