Uzman Adli Pskikolog Hazar Çoli, Voice of The Island’da uçucu maddelerin zararlarını ve ailelerin nelere dikkat etmesi gerektiğini anlattı. Çoli, uçucu madde kullanımının beyine ve vücuda çok fazla zarar vermeden erken zamanda tespit edilmesinin çok önemli olduğunu kaydederek, “yardım etmek için elinizden geleni yapın” uyarısında bulundu.
İşte Çoli’nin yazısı:
Ülkemizdeki madde kullanımı değerlendirildiği zaman; çok sık kullanılan uyuşturucu çeşitleri arasında uçucu maddeler de görülmektedir. Uçucu madde kullanımı genellikle gençleri, aileyi ve toplumu ciddi şekilde etkileyen sağlık ve sosyal açıdan önemli bir problemdir. Uçucu madde kullanımı daha fazla sokak çocuklarında ve maddi durumu iyi olmayan bağımlılarda görülmektedir çünkü uçucu maddeleri temin etmek daha ucuza gelmektedir.
Uçucu maddeler neler olabilir?
Uçucu maddeler solunum yoluyla kullanılır. Ayrıca uçucu maddelerin türleri ve içerikleri ülkeler arasında farklılıklar gösterebilmektedir. Genellikle kullanılan uçucu maddeler şunlardır:
- Tiner
- Bally
- Benzin
- Kolonya
- Aseton
- Çakmak gazı (tüp gazı)
- Soğutucu
- Çamaşır suyu
- Saç boyası
Kişiler uçucu maddeleri nasıl kullanır?
Uçucu maddeler genellikle torbanın içinden veya bir beze emdirilerek, maddenin solunması ile vücuda alınır. Yapıştırıcılar boş torbalara dökülür ve oradan buharı içe çekilir. Genelde bunları kullananların ağız çevresinde torbanın kenarının bıraktığı izler görülebilir. Tiner bir bez parçasına emdirilir ve bu bez ağız-burun önüne tutularak solunur. Çamaşır suyu gibi maddeler genelde giysilerin koluna yada bir kumaş parçasına dökülmekte ve içe çekilmektedir. Çakmak gazları (tüp gazlar) genellikle doğrudan koklanarak ya da ağız içine çekilerek içe çekilmektedir. Uçucu maddeler etkisini çok kısa sürede gösterir ve etkisi diğer maddelere göre daha erken biter. Bu yüzden uçucu madde kullananlar maddeyi sürekli kullanmaya devam ederler.
Çocuk yada yetişkinin uçucu madde kullandığını nasıl anlayabiliriz?
- Düzenli olarak uçucu madde kullanan kişilerde davranış değişiklikleri,
- Sorumsuz ve gizlenme davranışları,
- Nefeste yada kıyafetlerde uçucu madde kokuları,
- Yapıştırıcılara ait kalıntıların kıyafetlerde kalması,
- Burun yada ağız çevresinde kızarıklıklar,
- Ellerde kesitler (genelde uçucu kullananlar arasında kendine zarar verme-kesme oranı yüksektir).
Uçucu maddelerin etkileri ve zararları nelerdir?
Genellikle uçucu madde kullanımının hemen sonrasında çok kısa bir keyif hali ve geveler gibi konuşma görülür. Bazen bulantı, kusma, görsel-işitsel halüsinasyonlar, karın ağrısı, kulak çınlaması, şaşkınlık ve panik gibi durumlara neden olabilir.
- Etkisi kısa sürdüğü için; kişi sürekli elinde maddeyle dolaşmakta ve kullanmak zorunluluğu hissetmektedir,
- Genel olarak merkezi sinir sistemini direk olarak etkiler,
- Uçucu kullanma etkileri farklı dozlara göre değişiklik gösterir, her zaman ayni etki yaşanmaz,
- Uyarılma aşamasında aşırı neşe, hareketlilik, baş dönmesi, halüsinasyon, aksırma, öksürme, tükürük salgısında artma, ışığa duyarlılık, yüzde kızarıklık, iştah kaybı, garip davranışlar gözlemlenebilir,
- Uçucu madde kısa süredir kullanılıyorsa; şaşkınlık, kişinin bulunduğu yeri ve zamanı şaşırması, baş ağrıları, kontrol kaybı, beyinde çınlamalar, ağrıya duyarsızlık, görme bozukluğu, yorgunluk, kramplar, unutkanlık gibi durumlar gözlemlenebilir,
- Uçucu madde ne kısa nede uzun süre (orta dönem) kullanılıyorsa; kas kontrolü kaybı, reflekslerin baskılanması, uyuklama ve göz bebeklerinin oynaması gibi durumlar ortaya çıkabilir,
- Uçucu madde uzun süredir kullanılıyorsa; bilinç kaybı, garip rüyalar, epileptik (sara) nöbetleri ve ölüm gözlemlenebilir,
- Nörolojik sorunlar ortaya çıkar,
- Hafıza bozukluğu, öğrenme güçlükleri, dikkat ve konsantrasyonda bozulmalar görülebilir,
- Hareketlerin yavaşlaması ve değişimler göstermesi,
- Suça eğilim ve saldırgan davranışlar artabilir,
- Çarpıntı, kalp ritminin bozulması, kalp kaslarına bozulmalar görülebilir,
- Solunum yollarının hasarına yol açar,
- Karaciğerde büyüme ve böbrek yetmezliği gibi durumlar ortaya çıkabilir,
- Diş ve ağızla ilgili sağlık problemleri.
Bağımlılık; uçucu maddelere bağımlılık çok çabuk ve hızlı bir şekilde gerçekleşir. Bağımlılığın en önemli kriterlerinden biri olan tolerans gelişimi yani kişinin giderek artan miktarlarda madde kullanımı, uçucu kullanıcılarında çok kolay ve hızlı şekilde gelişir. Fakat yine de tüm uçucu madde kullanıcılarının bağımlı durumunda olduklarını söyleyemeyiz.
Uçucu maddelerin yoksunluk belirtileri genellikle; aşırı terleme, bulantı-kusma, çarpıntı, uyku bozuklukları, titreme, aşırı sinirlilik ve huzursuzluk hali olabilmektedir.
Uçucu madde kullanımının beyine ve vücuda çok fazla zarar vermeden yani çok erken zamanda tespit edilmesi çok önemlidir. Bu yüzden yakınınızda ve çevrenizde uçucu madde kullanımı (yada diğer madde kullanımı) olan birileri varsa, yardım etmek için elinizden geleni yapın. Unutmayın ki; bağımlılık ve madde kullanımı ayıp yada utanç verici bir durum değildir. Bağımlılık tedavisi olan bir hastalıktır. Psikolojik destek almak çok önem taşımaktadır.
