Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Kanal T, Kıbrıs Genç TV , Kanal SİM’in ortak yayınında Hasan Erçakıca, Fatma Kişmir ile Sami Özuslu’nun sorularını yanıtladı, Kıbrıs sorunu ve güncel konularla ilgili değerlendirmeler yaptı.
BM’nin, Kıbrıs sorununa çözüm bulma konusunu kapatacağını açıklayacağı yönündeki yorumlara ilişkin değerlendirmesi sorulan Cumhurbaşkanı Akıncı, “Her şey bitti demek için erkendir” dedi.
Cumhurbaşkanı Akıncı, Rum Lider Anastasiadis’in özellikle Crans Montana’dan bu yana, daha önceden mutabakata varılan konularda bile geri adım atmış olması ve bu tavrını inatla sürdürmesinin herkeste bir karamsarlık yarattığını ifade etti. Cumhurbaşkanı, “Sayın Anastasidis bu noktadaki olumsuz tavrını kaldırırsa, bir açılım noktasına gelinebilir” dedi.
Cumhurbaşkanı Akıncı, tıkanıklığın nedeninin, Rum lider Anastasiadis’in bir BM parametresi olan Kıbrıslı Türk halkının siyasi eşitliği ile federal organlarda kararlara etkin katılım hakkını çöpe atmaya çalışması olduğunu belirterek şöyle devam etti: “BM parametresi diyor ki, siyasi eşitlik her federal organda eşit sayı anlamına gelmemekle birlikte, iki tarafın organlara ve kararlara etkin katılımını içerir.”
Cumhurbaşkanı Akıncı, “Kıbrıs sorunu çözülmeden hiç bir şey olmaz’ veya ‘ne gerek var Kıbrıs sorununu çözmeye? Biz her şeyi kendimiz halledebiliriz’ anlayışlarından da uzak durmalıyız. ‘Kıbrıs sorunu çözülmeden hiçbir şey olmaz, oturduğumuz yerde oturup kalalım’ demek, ‘kaderimiz Anastasiadis’in iki dudağı arasındadır’ demektir. Böyle bir anlayışı kabul etmem” dedi.
Cumhurbaşkanı, “Çözüm yok diye oturup bekleyemeyiz. Oturup hep birlikte Anastasiadis’i mi bekleyeceğiz? Bu Kıbrıs Türküne yapacağımız en büyük haksızlıktır. 50 yıldır devam eden bu sorunun çözümü herkes için iyi olacak, çözümün kaybedeni olmayacak, Kıbrıs Türk halkına ve özellikle gençlerimize çok yeni ufuklar açılacak. Görev sürem boyunca bu imkân doğsun diye uğraşmaya devam edeceğim, eğer böyle bir olasılık çıkarsa da bunu sonuna kadar zorlayacağım. Ama bunu yaparken diğer konularda da yapabileceklerimiz var, onları da bıkmadan, usanmadan, zorluğunu bile bile, çözümsüzlüğün yarattığı ek sorunları da bile bile sorunların üstesinden gelmek için var gücümüzle çalışmalıyız” dedi
SIFIRDAN BAŞLAMAK OLMAZ
Cumhurbaşkanı Akıncı, “Terms of reference çalışması içerisindeki en önemli unsurlardan biri de siyasi eşitliğimiz ve etkin katılım hakkımızdır. Eğer yeni bir süreç başlayacaksa, bunun başlangıcı, en başta tüm tarafların varılan uzlaşılara bağlılığını deklare etmesidir. Çünkü çözüm hedefiniz varsa, her şeye sıfırdan başlamak olmaz. Ancak terms of reference konusunda bile anlaşılamazsa, nereden başlayıp nereye gidileceği en baştan kararlaştırılamazsa, kimse taraflara yardımcı olamaz” dedi.
Rum lider Anastasiadis’in siyasi eşitlik ve etkin katılım konusundaki attığı geri adımda ısrar etmesi durumunda, “Kıbrıs Türk toplumunda siyasi eşitliği ve etkin katılımı içermeyecek bir düzenlemeye evet diyecek bir Kıbrıslı Türk lider var mı?” diye soran Cumhurbaşkanı Akıncı “Buna evet diyecek bir Kıbrıslı Türk düşünemiyorum” şeklinde konuştu.
LUTE İLE GÖRÜŞME
Yunanistan ile Türkiye arasında Antalya’da başlatılan görüşmelerin 12 Nisan’da Atina’da devam edeceğine işaret eden Cumhurbaşkanı Akıncı, daha sonrasında gayrı resmi daha farklı gelişmelerin olup olmayacağının, Lute’un ne gibi roller üstlenme ihtimalinin olup olmadığının henüz bilinmediğine dikkati çekerek “Sayın Lute ile büyük ihtimalle Pazartesi bir telefon görüşmesi yapacağız. Yeniden gelme ihtimali vardır, onunla görüşelim, durumu daha da netleştirelim” dedi.
Anastasiadis’in Crans Montana’daki konferansın açılışındaki konuşmasında siyasi eşitliği tanıdığını, kararlara etkin katılımı tanıdığını, bakanlar kurulunda bir olumlu oy ilkesini de bu çerçevede kabul ettiğini söylediğini anımsatan Cumhurbaşkanı Akıncı, şöyle devam etti:
“Bunlar onun sözleridir ve herkes bunu dinledi, biliyor. Ancak şimdi Kıbrıs Türk halkının siyasi eşitliği ve etkin katılım hakkının ‘devleti işlevsizleştirecek bir veto” olduğunu iddia etmeye başladı. Siyasi eşitlik ve etkin katılım hakkının sadece Kıbrıs Türk halkını ilgilendiren hayati konularla sınırlı kalmasından söz etmeye başladı. Ama diğer yandan da enerji politikaları ve bütçe konularını bile hayati konularımız olarak görmediğini söyleyebiliyor.”
GUTERRES ÇERÇEVESİ
“Guterres Çerçevesi 30 Haziran tarihlidir ve tektir” diyen Cumhurbaşkanı Akıncı, “Sayın Lute’un elinde 30 Haziran tarihli çerçeve dışında başka bir doküman yoktur. Lute için de, BM Genel Sekreteri için de, bizim için de böyledir. Hatta Genel Sekreter’e yazdığı mektupta Sayın Anastasiadis de 30 Haziran tarihli çerçeveden söz etti. Başka bir Guterres Çerçevesi yoktur, son zamanlarda iddia edildiği gibi 4 Temmuz tarihli bir belge yoktur. Ortada sadece 30 Haziran kağıdı var. Sayın Anastasiadis bu konudaki olumsuz tutumunu da maalesef sürdürüyor” şeklinde konuştu.
MERKEZDE KALACAK YETKİLER KONUSU
Merkezi zayıf, kurucu devletleri güçlü bir federal ortaklık modelinin Kıbrıs Türk tarafının karşı olduğu bir şey olmadığını vurgulayan Cumhurbaşkanı Akıncı, “Desantralizasyon bizim karşı olduğumuz bir şey değil. Kurucu devletlerin güçlü olması öteden beri bizim istediğimiz, Rum tarafının ise reddettiği bir şeydi. Bunu yapabiliriz, ama ne kadar yaparsak yapalım bir kısım yetki merkezi yönetimde kalacak. Örneğin merkezi federal devletin bütçesini kim yapacak? O da mı bizim hayati konumuz değil?” diye sordu.
Rum lider Anastasiadis’in gayrı resmi buluşmada kendisine genel bir sunum yaparak Cumhurbaşkanı Eroğlu ile 2014’te imzaladığı belgede olan tek egemenlik, tek uluslararası kimlik, tek yurttaşlık yanında tek FIR hattı, tek münhasır ekonomik bölge, tek para, tek ekonomi, tek merkez bankası dışındaki konuların tümünün kurucu devletlere gidebileceğini söylediğini anımsatan Cumhurbaşkanı Akıncı şöyle devam etti:
“Bunlara karşı çıkmayız. Ama ne kadar daraltılırsa daraltılsın merkezde bazı yetkiler kalacak. Bunun üzerine bütçe konusunu gündeme getirdim. ‘Federal hükümetin bütçesini nasıl kararlaştıracağız’ diye sordum. ‘Bir olumlu oya ne gerek var’ dedi. Bu üniter bir devlettir, eğer bizim etkin katılımımız olmadan kararlar alınacaksa, bu tek toplumlu gibi üniter bir devlettir. Eğer merkezdeki yetkiler tamamen daraltılacak ve sıfıra yaklaştırılacaksa, böylelikle iki tarafın katılımına gerek duyulmayacaksa, o zaman da bu iki ayrı devlettir. Üniter bir devleti Kıbrıslı Türkler kabul etmez, iki ayrı bağımsız devleti Rumların içine sindireceğini henüz göremiyoruz. Bazı arkadaşlar ‘gidelim bunu masaya koyalım’ diyorlar ama koyarsanız BM parametrelerinin dışına çıkarsınız. Bunu yaparsanız Rum tarafındaki bazı çevreleri son derece rahatlatırsınız ancak iki ayrı devleti de elde edemezsiniz. Sonuçta mümkün görünen tek çözüm modeli iki bölgeli, iki kesimli federatif bu model ise, burada siyasi eşitlik ve etkin katılım olacak, bunun başka çaresi yok.”
SORUNUN ULUSLARARASI BOYUTLARI DA VAR
Cumhurbaşkanı Akıncı, “Kıbrıs sorunu artık uluslararası bir sorun olmaktan çıkıp bir iç sorun haline mi geldi?” sorusuna ise, “Kıbrıs sorun bir iç sorun haline geldi demek yanlış bir tespit olur” diyerek şu cevabı verdi:
“Elbette Kıbrıs sorununun iç boyutları da var ama uluslararası boyutları da son derece önemli, onun için BM nezdinde bu konu ele alınıyor. Garantörler boyutu var, onun için Türkiye ve Yunanistan görüşüyor. Rumların yönetimindeki ‘Kıbrıs Cumhuriyeti’ de olsa AB üyesi oldu, soruna AB boyutu da eklendi. Tüm ilgili tarafların el ele vermesi gerekir. Bütün bu aktörler önemli olmakla birlikte, bulunacak çözümün şekli, adı ne olacaksa olsun, onun içinde yaşayacak olan da Kıbrıslı Türklerle Kıbrıslı Rumlardır”.
2004 referandumundaki gibi, bundan sonraki herhangi bir çözümün de referanduma gideceği üzerinde mutabakat olduğunu dile getiren Cumhurbaşkanı Akıncı, çözümü onaylaması, içine sindirmesi gerekenlerin Kıbrıs’ta yaşayan iki toplum olduğunu belirterek, çözümü sürdürülebilir kılacak olanın da yine Kıbrıs’ta yaşayan insanlar olacağını söyledi. Kıbrıs’ta çözüm için, özellikle Türkiye ve Yunanistan’ın yardımcı olması gerektiğini dile getiren Cumhurbaşkanı Akıncı, Türkiye ve Yunanistan’ın başlattığı görüşmeleri olumlu bulduğunu belirterek “Biz Kıbrıslılar kendi kendimize yardım etmeye karar verirsek, başkalarının da bizlere yardımı daha kolay olur” dedi
TIKANIKLIK NASIL AŞILIR?
Cumhurbaşkanı Akıncı, Rum lider Anastasidis’in siyasi eşitlik ve etkin katılım hakkı konularındaki olumsuz ısrarı ve geri adımlarından vazgeçerek “tamam ben varım” demesi durumunda Kıbrıs sorununun çözülmesinin mümkün olup olmayacağı sorusuna, “Bu tıkanma büyük oranda aşılır ve müzakere süreci bizim hep altını çizdiğimiz ve Genel Sekreterin de artık o noktaya geldiği şekilde ucu açık olmayan, sonuç odaklı bir stratejik anlaşma yönüne doğru evrilebilir. Bu yüzde 100 böyle olacak demiyorum ama şu anda benim gördüğüm, BM de artık bu işin incir ipi gibi uzamasından yana değil. Lute da her geldiğinde bu noktayı teyit ediyor, Genel Sekreter de bu yaklaşımı raporlarından teyit ediyor.”
BM’nin taraflarla çalışmalarını sürdürdüğünü ancak terms of reference konusunda bile anlaşmaya varılamaması, nereden başlayıp nereye gidileceğinde uzlaşılamaması durumunda “kime bize yardımcı olmaz” diyen Cumhurbaşkanı Akıncı, “Tıkanma noktası gerçekten de sayın Anastasiadis’in yanlış tavırlarıdır. Artık bunu gören sadece bir Kıbrıslı Türk lider olarak ben ya da siz gazeteciler değilsiniz. Rum tarafında da bu ciddi ciddi görülen, söylenen, yazılan eleştirilen bir konu haline geldi. Hatta kendi partisinin içinde bile. Rum gazetecilerden bazıları bana açık mektup yazmaya başladı, orada muhalefet partileri de Anastasiadis’i eleştiriyor. Anastasidis bu noktadaki olumsuz tavrını kaldırırsa mesele bir açılım noktasına gelebilir.”
