Siz de telefonunuz kulağınızdayken, ‘Telefonumu kaybettim’ diye düşünüyor musunuz? Unutkanlık ile ilgili kaygılarınız artıyorsa; Akdeniz tipi beslenin, egzersiz yapın ve sigara içmeyin
En yakın arkadaşınızın yüzüne bakıp adını bile hatırlayamadığınız oluyor mu? Gözünüzde takılı olduğu halde gözlüklerinizi bulamadığınız? Biraz önce ayrıldığınız arkadaşınızı cep telefonundan arayarak telefonunuzu orada unutmuş olabileceğinizi sordunuz mu hiç? Ya da çay bardağınız elinizde olduğu halde garsona hâlâ çayınızın gelmediğini mi söylediniz? Hele de sık sık kapınızı çalar hale geldiyse iyiden iyiye korkmaya başladınız bu unutkanlık hallerinizden öyle değil mi? Arkadaş sohbetlerinde gülerek anlatıyorsunuz belki ama içten içe kaygılarınız da artmıyor değil! Acıbadem Altunizade Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Nazire Afşar, günümüz insanını en çok korkutan unsurlardan birinin, yaşlanırken zihin sağlığını kaybetmek olduğunu söylüyor. Afşar; yaşlanma veya hastalıkla gelen unutmayı kesin olarak önlemenin henüz ne yazık ki mümkün olmadığını, buna karşın belleğimizi korumak için alabileceğimiz önlemler olduğunu vurguluyor. Prof. Dr. Nazire Afşar, beynimizi güçlendirmek için alabileceğimiz yedi etkili önlemi anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu…
1. DÜZENLİ EGZERSİZ YAPIN
Beyin sağlığı ile beden sağlığı yakından ilişkili. Hayat boyu düzenli spor yapan insanlar ileri yaşlarda daha berrak bir belleğe sahip olabiliyorlar. Peki, düzenli spor nasıl etki ediyor? Öncelikle beyin sağlığını kötü yönde etkileyen kalp hastalığı, inme ve diyabet riskini azaltıyor. Yakın zamanda yapılan araştırmaların; düzenli egzersizin beynin, bellek ve öğrenme ile ilgili alanlarında hacim artışına neden olabildiğini gösterdi.
Günde 30 dakika veya haftada 120 dakika, kalp hızınızı biraz artıracak ve sizi terletecek yoğunlukta yapılan düzenli egzersiz, beyin hücrelerinin sağ kalımına yardım edebilir. Yürüyüş sevmeyenler için dans etmek, aracınızı uzağa park edip işe kadar yürümek, asansör yerine merdiven kullanmak da fayda sağlayabiliyor.
2. BEYNİNİZİ AKTİF TUTUN
Sağlıklı bir beynin en önemli destekleyicilerinden birinin eğitim düzeyi olduğu, yapılançalışmalarla da kanıtlanmış. Beyni aktif tutmak, zihinsel gerilemeyi azaltıyor. Yüzde 100 korunma maalesef mümkün değil ancak aktif olmak, sinir hücrelerini canlı tutmaya ve birbiri ile iletişim halinde olmaya zorluyor. Bu da özellikle ileri yaşlarda beyinde oluşabilecek gerilemeyi yavaşlatabiliyor.
3. AKILDA TUTMA YÖNTEMLERİ EDİNİN
Günümüz yoğunluğu içerisinde hatırlamakta zorlandığımız birçok şey var. Hepimizin belleği aynı alanlarda iyi değil şüphesiz; örneğin kimimiz isimleri daha iyi hatırlıyor, kimimiz sayıları. Bu nedenle kendi becerilerimize göre yöntemler geliştirebiliriz. Hiçbir şey işe yaramıyorsa veya aşırı yoğun çalışılan dönemlerde, kağıt-kalemle veya elektronik notlar tutabilirsiniz.
4. AKDENİZ TİPİ BESLENİN
Yapılan son çalışmalar; Akdeniz usulü beslenmeye ağırlık verenlerin görüntülemelerinde beyin dokusunun daha iyi korunmuş olduğunu ortaya koyuyor. Meyve ve sebzeden zengin, sağlıklı yağlar (balık, zeytinyağı, ceviz, badem gibi), tam tahıllar içeren ve kırmızı etin az tüketildiği Akdeniz tipi beslenme; damar yapısını sağlıklı ve temiz tutarak beyni farklı hasarlardan koruyor.Beyin için tüketilmesi yararlı besinlerin arasında yeşil çay, yaban mersini, ceviz, zerdeçal, lahana, brokoli, somon balığı ve bitter çikolata da yer alıyor. Bu besinleri düzenli ama aşırıya kaçmadan tüketmekte fayda var.
5. KALİTELİ UYUYUN
Kaliteli bir uykunun hafızayı güçlendirmede çok önemli rolü var. Altısekiz saat arası düzenli uyku, belleği korumaya fayda sağlıyor. Yapılan bilimsel çalışmalar; gecede beş saat ve daha az uyuyan ile dokuz saat ve daha fazla uyuyanların zihinsel açıdan yaşıtlarına göre testlerinin daha kötü olduğunu ve en az iki yıl daha yaşlı göründüklerini gösteriyor. Uyku, öğrenmeyi de pekiştiriyor. Bilim dünyasındakitartışmalara rağmen, uykunun önemini destekleyici en çok delil olan teori; aslında uykunun bellek pekiştirmek için yani öğrenmek için önemli bir süreç olduğu yönünde. Birçoğumuz karışık bir konunun üzerinde çalışıp, yatıp uyandığımızda konunun kafamızda çok daha berrak olduğunu görmüşüzdür. Bu nedenle gizemini korumakla beraber uykunun sağlıklı bir bellek ve sağlıklı yaşam için elzem olduğunu vurgulamakgerekiyor.
6. STRESTEN UZAK DURUN
Çalışmalar, uzun süreli stresin beyin üzerinde kalıcı etkisinin olduğunu ve fonksiyon kaybı yaptığını gösteriyor. Uzun süreli stres ve kortizol salınımı, korku merkezi ile öğrenme veya bellek merkezi arasındaki bağlantıyı normalden fazla artırarak, bellek ve öğrenmeyi olumsuz etkiliyor. Ayrıca beynin ön bölümünde bulunan ve konsantrasyon, karar verme, yargılama, nedensonuç ilişkisini kurabilme ile sosyal davranışlardansorumlu olan bölgenin küçülmesine neden oluyor.
7. SİGARA İÇMEYİN
Bu uyarı yalnızca kalp hastalıkları ve kanserden korunmak için değil, hafızamız için deönemli. Çalışmalar, sigara içenlerde beynin en dış katmanı olan ve insanda bellek, lisan ve algılama gibi en önemli görevleri üstlenen korteksin içmeyenlere oranla daha ince olduğunu gösteriyor. Üstelik sigara dumanına maruz kalan pasif içiciler de olumsuz etkileniyor.
VİTAMİNLER UNUTKANLIĞI ÖNLÜYOR MU?
Kullanımı hep tartışılagelen vitaminler ve minerallerin tüketimi toplumdan topluma değişiyor. Elimizde çelişkili kanıtlar bulunuyor. Bununla beraber anti-oksidanların, yaşa bağlı unutkanlığa olumlu etkisinin olabildiği ancak Alzheimer hastalığı üzerine etkisi olmadığı düşünülüyor. Bunlar arasında vitamin C, E ve betakaroten sayılıyor. Herhangi bir hastalığı olmayan kişiler bu vitaminleri tüketebilir.
Ayrıca B12, folik asit ve demir eksikliği de unutkanlık başta olmak üzere sinir sistemini etkiliyor. Nörolojik rahatsızlıklarda mutlaka bunların düzeyi ölçülür ve gerektiğinde takviyesi yapılır.
BULMACALARINIZI ÇEŞİTLENDİRİN
Düzenli ve sıkça yeni bilgiler öğrenin. Çocukların bellek oyunlarından satranca kadar beyni çalıştırabilecek faaliyetler yapın.
Kağıt oyunları, özellikle de briç öğrenip oynamak hafızayı güçlendirmede etkili.
Bulmacalarınızı çeşitlendirin. Bunun için sayısal bir tür bulmaca olan Sudoku iyi bir örnek.
Yeni bir dil veya müzik aleti çalmayı öğrenin.
Yeni hobiler edinin, gezi ya da sohbet gruplarına katılın.
GENÇLERDEKİ UNUTKANLIK YOĞUNLUK VE STRESTEN!
Yaşlanan dünyamız ve toplumumuzda demans (bunama) yükü artış gösterirken, araştırmacılar 2050 yılına kadar dünyada 115 milyon kişinin bu hastalıktan etkileneceğini öngörüyor. İstisnalar dışında gençlerde görülen unutkanlık daha çok yaşam tarzının getirdiği ruhsal sıkıntılar ve hastalıklara bağlı. Özellikle de bu yakınma yoğun ve stresli çalışma ortamında bulunan kişilerde oldukça sık görülüyor.
