Deneyimli gazeteci Esra Aygın, Kıbrıs müzakereleri çerçevesinde,16 Nisan gecesi liderlerin Lefkoşa ara bölgede gerçekleştirdiği görüşmeyi ve Voice okurlarına özel olarak müzakereler hakkında kendisine sorduğumuz soruları yanıtladı;
Voice of the Island 2018 – Özde Kaya
VOİ:Liderlerin 9,5 ay sonra görüşmesini geç kalınmış bir buluşma olarak yorumlayabilir miyiz?
Esya Aygın:Kıbrıs sorununun çözümsüz geçtiği her ayı bırakın, her gün bizim için kayıptır. Zaman geçtikçe çözüm daha da zorlaşmakta, dış etkenler ve bölgesel gelişmelerin çözüm sürecine etki etmesi riski büyümekte ve toplumların güvensizlik ve inançsızlığı artmaktadır. Liderler 9.5 ay görüşmedikleri gibi, bu süre boyunca toplumların yaşadığı güven bunalımını bir nebze olsun gidermek için de hiç bir çaba sarf etmemişler, aksine karşılıklı açıklamalarla ortamı daha da germişlerdir. Eğer iki lider hala federal çözüm vizyonuna sahipseler, kişisel öfke ve hayal kırıklıklarını bir tarafa bırakarak ciddiyet ve sorumlulukla rasyonel bir biçimde nihai hedefe odaklanmalı ve toplumlarını da buna hazırlamalıdırlar. Buna rağmen çok geç kalınmış da olsa bir araya gelmelerini ve özellikle baş başa yaptıkları iki saatlik görüşmeyi çok önemsiyorum.
VOİ:BM yetkilileri Kıbrıs müzakere sürecinin tekrardan başlaması için gerekli girişimleri yapıyor mu?
BM Genel Sekreteri iki tarafta yeterli istek ve iradeyi görmediği sürece sorumluluk üstlenmeyeceğini çok net şekilde ortaya koymuştu. Genel Sekreter AntonioGuterres, BM Güvenlik Konseyi’ne sunduğu raporunda, yeniden bir sürece ev sahipliği yapması için iki liderin Guterres Çerçevesi içinde ve stratejik bir anlaşmaya varmak amacı ile müzakere etmesi gerektiğini belirtmişti. Şu anda da iki liderin bunu yapıp yapamayacaklarının zemini yoklanıyor. BM’nin taraflara, GuterresÇerçevesi’ne uygun taleplerde bulunmaları için yardım etmesi gerektiğini düşünüyorum çünkü şu anda çerçeve ile ilglili farklı yaklaşımlar olduğunu gözlemleyebiliyoruz. Yakın bir gelecekte Genel Sekreter’in adaya özel bir görevli göndermesi ve yeni bir süreç olasılığını derinlemesine incelemesi bekleniyor. Ama yeni bir süreç için asıl ve en büyük sorumluluk liderlere düşüyor. Liderler, BM veya başka bir 3. tarafın zoru ile değil, söz verdikleri için, ülkeleri için, Kıbrıs’ta yaşayan insanlar için, çocuklarımızın geleceği için çözüm sürecine geri dönmelidirler.
VOİ:Kıbrıs adası etrafındaki doğalgaz ve karbon yatakları konusundaki gelişmeler liderleri müzakere masasında zor durumda bırakır mı?
Hidrokarbon araştırma faaliyetleri Kıbrıs sorunu çözümsüz kaldığı sürece taraflar arasında bir gerginlik sebebi olmaya devam edecektir ve tabii ki müzakere süreçlerini olumsuz etkileyecektir. Bu nedenle Exxon Kasım ayı için planlanan sondaj faaliyetlerine başlamadan Guterres Çerçevesi temelinde stratejik bir anlaşmaya varılması çok büyük önem taşımaktadır.
VOİ:Kıbrıs müzakerelerinin tekrardan başlaması için gerekli zemin şuan mevcutmudur?
Kıbrıs müzakerelerinin tekrardan başlaması için gerekli olan tek şey siyasi irade, cesaret ve kararlılıktır. İzlnemesi gereken yol çok nettir. Guterres Çerçevesi bir sonraki aşamanın nasıl olması gerektiği ile ilgili çok iyi bir yol haritasıdır. Artık geriye taraflar için en önemli ve hassas olan ve dolayısıyla da en son aşamadaki büyük al-ver’e bıraktıkları konular kalmıştır. Bunlar siyasi eşitlik, toprak, mülkiyet, güvenlik ve garantiler ve Türk ve Yunan vatandaşlarına eşdeğer muameledir. Guterres Çerçevesi tüm bu konulardaki aşırı pozisyonları elemiş ve tüm taraflarca kabul edilebilir çözümler sunmuştur. Yapılması gereken, bu çerçeveyi kullanarak ve tüm bu konuları birbiri ile bağlantılı şekilde ele alarak bir uzlaşmaya varmaktır. Bu beş konuda sağlanacak uzlaşma stratejik bir anlaşma olarak kayda geçecek, teknik detaylar ise daha sonra tamamlanacaktır.
