Uyku esnasında yaşanan düşme hissi, çeşitli sebeplerden ortaya çıkabilen ve uyku konforunu bozan bir tür uyku bozukluğudur. Sebepleri ise binlerce yıllık geçmişimizde ve vücut kimyamızda saklı.
Uyku esnasında düşme hissinin evrimsel açıdan açıklaması olduğu gibi, vücudun doğal kimyasının kişinin bedeni üzerinde yarattığı etkiler nedeniyle de ortaya çıkabilir. Boşluğa düşme hissi basitçe, vücudun bulunduğu yüksek konumdan istem dışı olarak daha alçak bir konuma hareket etmesi olarak açıklanabilir.
Atalarımızdan yadigar
Bunun muhtemel sebebinin primat atalarımızdan kalan arkaik bir içgüdü olduğu düşünülmektedir.
Ağaçtan düşme korkusu
Primatların geceleyin uyku için en güvende hissettikleri yer ağaçların yüksek dallarıdır. Özellikle de Afrika gibi yabani hayatın ve yırtıcıların membası olan bir yerden geliyorsanız ağaçları en korunaklı yerler olarak görür, haliyle de geceleyin uyumak için de ağaçları kullanırsınız. İlkel atalarımız da böyle yapmaktaydı lakin ortada bir problem vardı, ağaçtan düşmek!
Hayatta kalma içgüdü
Muhtemel senaryolarda, ağaçtan düşmeye karşı geliştirilen bir reaksiyon ile beyin vücudu olabildiğince erken uyandırarak düşmeye karşı vücudun kendini uygun konuma getirmesini sağlamak istemektedir. Zira çok yüksekten düşmeseniz bile ölümcül yaralar alabilirsiniz ve savana, orman gibi yaşam alanlarında alınacak olan bu ölümcül yaralarla hayatınıza devam etmeniz olası değildir çünkü gerektiği anda “kaçamamanız” hayatınıza mal olacaktır. Üstelik yırtıcı hayvanlar avlandıklarında, avladıkları hayvan grubunun en zayıf üyesini kendilerine hedef olarak seçerler Çünkü yakalaması en kolay olanlar hastalıklı ve zayıf olanlardır.
Hal böyleyken beyniniz sizi sakatlayabilecek bir düşmeden kendinizi sakınabilmeniz için zamanla böyle bir mekanizma geliştirmiştir.
Vücut kimyası da etkili
Kabaca tarif etmek gerekirse uykumuz esnasında belirli aralıklarla sinirler vasıtası ile belli kaslara (bacak, kol, torsonun belirli bölgeleri) elektrik gönderilir. Böylece vücudun dengede ve stabil olup olmadığı kontrol edilmiş olunur. Eğer ki uykunuzda bolca hareket eden biriyseniz doğal olarak bu kontrol işlemleri sırasında böyle bir durumla karşı karşıya kalmanız yüksek bir olasılık halini almış olur. Beyin, vücudun dengesinin bozulduğunu zanneder ve “çabuk kendine gel, düşüyorsun!” diyerek bedeninizi uyarır.
Beyin düşmeye karşı reaksiyon veriyor
Böbrek üstü bezleriniz bir anda beyinden gelen sinirlerin taşıdığı elektrikle uyarılır ve adrenalin kan dolaşımına sokulur. Kalbiniz hızlanır, kaslarınız gerilir ve düşmenin olası ikincil etkilerini hafifletmek için vücut tüm konsantrasyonunu toplayıp hazır hale gelir. Tam bu esnada uyanırsınız. Beyniniz düşüp düşmediğinizi öncelikle optik olarak algılamaya çalışır. Düşüyorsanız ikinci dalga adrenalin salgılanır ve bu seferki daha güçlüdür. İskelet kaslarınıza ait atardamarlarınız genişleyip kana boğulmaya ve böylece hızlı hareket etmeye hazırlanır. Kan şekeriniz yükselir, göz bebekleriniz genişler, gözünüze daha fazla ışık girer ve görüşünüz keskinleşir. Kan basıncı artar, kalbiniz daha da hızlanır.
Eğer düşmüyorsanız uyanır uyanmaz dünya ile olan optik bilgi akışı kurulduğunda (görme) beyin hızla duruma el koyar adrenalini kesip kanınıza nor-adrenalini pompalar ve sakinleşirsiniz.
Yorgunluk da bir tetikleyici
ikinci durumda ise yaşam şekliniz önem arz eder. Süreklilik arz eden aşırı yorgunluk da hypnic jerk’ü (uyku esnasında düşme hali) tetikleyebilir.
Önem almak mümkün
Uyku konforunu bozan bu düşme halinin önüne geçmek içinse şunları yapmayı deneyebilirsiniz.
– Aşırı yorgun olduğunuzda zihninizi fazla yormadan, düşüncelere boğulmadan uyumaya çalışın.
– Uyumadan önce süt için ya da 1-2 saat önceden 1 adet muz yiyin.
– Gazlı içeceklerden uzak durmaya çalışın.
– Uyuyacağınız odaya rahatlatıcı kokular sıkın. Özellikle okaliptüs esanslı kokular rahatlatıcı olacaktır.
– Oda sıcaklığını 18 derecenin altına 22-23 derecenin de üstüne çıkarmamaya çalışın, böylece üşüdüğünüzde ya da sıcakladığınızda konum değiştirmek, yorganı üstünüze çekmek vb. hareketleri daha az yaparsınız ve bu hareketler esnasında kontrol işlemlerine denk gelme ihtimaliniz azalır.
