AKEL Merkez Komitesi Genel Sekreteri Andros Kiprianu, Kıbrıs sorunun çözümünde yaşanan çıkmazın aşılmasının ve ilerleme sağlanmasının yolunu gösterdi:
Voice of the Island- Emine DAVUT YİTMEN
AKEL Merkez Komitesi Genel Sekreteri Andros Kiprianu, Kıbrıs sorununda, bugün varılan noktadan ilerlenebilmesinin tek yolunun, Guterres Çerçevesi temelinde müzakereler yapılmasından geçtiğini ancak bir anlaşmaya varılıp varılamayacağının müzakere masasında belli olacağını söyledi.
Guterres Çerçevesi’nin bir tane olduğunu, bu çerçevede her konuya detaylı yanıt verilmediğine işaret eden Kiprianu, garantiler ve müdahale haklarının kaldırılmasından, askeri güçlerin hızlı, etkin bir biçimde azaltılmasından sözedildiğini fakat bunların nasıl yapılacağının izah edilmediğini örnek olarak gösterdi.
“Genel Sekreter başarısız olacağı belli olan bir inisiyatifi üstlenmez”
Kiprianu, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in başarısız olacağı belli olan bir inisiyatifi üstlenmesinin sözkonusu olamayacağını belirterek, Genel Sekreterin iki liderden sorunun çözümüne odaklanarak, zamanı değerlendirmelerini önerdiğini, taraflardan hem varacakları hedef konusunda hem de bu hedefe nasıl varacakları, yani müzakere sürecinin yöntemi konusunda anlaşmalarını istediğini anımsattı. Kiprianu, Genel Sekreterin bir an gelip kendi temsilcisini adaya göndermesinin ve çözüme yönelik zeminin yoklamasının olumlu bir adım olacağı düşüncesini de paylaştı.
“Kıbrıs ve Kıbrıslılar için yıkıcı olur”
Kıbrıs sorununda, çok uzun süregiden bir çıkmaz yaşanması durumda, federasyon çözümünün görüşülmesinin zor olacağı uyarısında bulunan Kiprianu, federasyon dışındaki seçeneklerin, Kıbrıs ve Kıbrıslılar için yıkıcı olacağını belirtti.
Tarafların aradan geçen zamanı değerlendirme açısından iyi kullanmadıklarını ifade eden Kiprianu, zamanın ilerleme sağlanmaksızın boşa geçmesi halinde, bunun çok olumsuz bir gelişme olacağını söyledi.
“Liderlikler toplumlarını federal çözüm için yeterince hazırlamadı”
Liderliklerin, toplumlarını federal bir çözüm için yeterince hazırlamadıklarını aktaran Kiprianu, federasyon çözüm önerilerinin ne olduğunu, federal çözümün avantajlarının neler olacağı konusunda kamuoyunun, toplumların yeterince aydınlatılmadığını ifade etti.
İki toplumda da nüfusun çoğunluğunun, bir federasyon çözümünü arzuladığını vurgulayan Kiprianu, her iki liderin kamuoyuna açık biçimde yaptıkları açıklamaların, bu yönde üretken açıklamalar olmadığını kaydetti.
“2018’de Eastmed’le ilgili bir anlaşma yok”
Kiprianu, 2018 yılında Eastmed ile ilgili herhangi bir anlaşmanın sözkonusu olmadığını ve bu ihtimalin uzak olduğunu söyledi. Kiprianu, Kıbrıs sorununun, Hristofyas – Talat görüş birlikleriyle çözülmesi halinde, doğalgaz konusunun da çözüme kavuşturulmuş olacağı düşüncesini ortaya koydu.
AKEL Merkez Komitesi Genel Sekreteri Andros Kiprianu, Kıbrıs sorunu ile ilgili soruları yanıtladı.
“Bir tane Guterres Çerçevesi var”
Soru: Son günlerde Guterres Çerçevesi üzerinden iki tarafta hararetli tartışmalar yaşanıyor. Çerçeve, iki lider tarafından farklı şekillerde değerlendiriliyor. Her iki tarafın gündemini meşgul eden bu tartışmaları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Kiprianu: Öncelikle şunu netleştirmek gerekiyor. Bir tane Guterres Çerçevesi var. Guterres Çerçevesinde, herşeye detaylı yanıtlar verilmiyor. Çerçevede garantilerin, müdahale haklarının kaldırılmasından sözediliyor ama bunların nasıl kaldırılacağı konusu izah edilmiyor. Çözümün ilk gününden itibaren, adadaki askeri güçlerin hızla, etkin bir biçimde azaltılmasından sözediliyor ancak bunun nasıl olacağı yine sözkonusu çerçevede yer almıyor. Kıbrıs sorununda, bugün varılan noktadan ilerlenebilmesinin tek yolu Guterres Çerçevesi temelinde müzakereler yapılmasından geçiyor. Ne derece anlaşmaya varılabilme olanağı var ya da yok, bu müzakere masasında ortaya çıkabilecek bir şeydir. Crans Montana’da yaşananlardan edinilen tecrübe gösteriyor ki bundan sonra Guterres Çerçevesinde yapılacak müzakerelere, tarafların çok daha iyi hazırlıklı gitmesi gerekiyor. Tarafların başka ülkelerin ya da başka kesimlerin değil, Kıbrıslı Rumların, Kıbrıslı Türklerin, Kıbrıslıların çıkarını düşünerek yaratıcı bir şekilde hareket etmeleri, çözüm için işbirliği yapmaları gerekiyor.
SORU: Çerçevenin netleştirilmesi konusunda yetkili kişinin, BM Genel Sekreteri’nin bizzat kendisi olduğunu biliyoruz. Bu bağlamda, BM’nin artık ipleri daha sıkı eline alıp, etkin bir rol oynaması gerekmez mi?
Kiprianu: Bu görüşün, çeşitli çevreler tarafından dile getirildiğini görüyoruz. Ancak diğer yandan, yine aynı çevreler yakın zamana kadar ve halen, müzakere sürecinin, Kıbrıslı bir süreç olmasından sözediyorlar. Sizin de bildiğiniz gibi BM Genel Sekreteri’nin başarısız olacağı belli olan bir inisiyatifi üstlenmesi sözkonusu olamaz. BM Genel Sekreteri, iki liderden sorunun çözümüne odaklanarak, zamanı değerlendirmelerini önerdi. Bunun yansıra, sadece sorunun çözümüne odaklanmaları değil, aynı zamanda iyi hazırlık yapmaları gerekiyor. Ayrıca BM Genel Sekreteri taraflardan, hem varacakları hedef konusunda hem de bu hedefe nasıl varacakları, yani müzakere sürecinin yöntemi konusunda anlaşmalarını istedi. Buna ilaveten, taraflardan siyasi irade göstermeleri gerektiğinin de altını çizdi. Genel Sekreterinin bir an gelip kendi temsilcisini adaya göndermesinin ve adada çözüme yönelik zeminin yoklamasının olumlu bir adım olacağı düşüncesindeyim. Ancak, müzakerelerin başlayıp başlamaması liderlere bağlı.
Soru: Kıbrıslı süreçten bahsettiniz. Kıbrıslı süreç sonlandırılıp, BM’nin daha etkin bir şekilde devrede olması gerektiğini mi söylüyorsunuz?
Kiprianu: Öncelikle bizim hakemliği kabul etmemiz sözkonusu olamaz. Biz, sürekli olarak geçmişte de şunu belirtiyorduk: Taraflar arasında görüş ayrılıklarının olduğu yerlerde, BM yaratıcı, tarafların önünü açıcı öneriler sunabilir. Bu öneriler, bağlayıcı olmaksızın sunulabilir. Bu çerçevede, BM sürece yardımcı olabilir.
“Taraflar, bu zamanı iyi kullanamadılar”
Soru: Az önce BM Genel Sekteri Guterres’in, taraflara, sürecin ileriye nasıl götürülebileceği konusunda değerlendirme yapma çağrısında bulunduğunu anımsattınız. Sizce taraflar, aradan geçen bunca süreyi değerlendirme yapmak için kullanabildi mi?
Kiprianu: Bu konuda detaylara girmeksizin şunu söylemek istiyorum. Taraflar, bu zamanı iyi kullanamadılar. Ancak şunun altını çizmek istiyorum, ilerleme sağlanmaksızın zaman boşa geçtiği takdirde, bu çok olumsuz bir gelişme olacaktır. Kıbrıs Türk toplumunda durum her düzeyde değişmektedir. Kıbrıs Rum toplumunda da değişiklikler yaşanıyor. İnsanların düşünce biçimlerinde değişiklikler yaşanıyor. Eğer çok uzun süregiden bir çıkmaz yaşanırsa korkarım ki daha sonrasında federasyon çözümünün görüşülmesi zor olacaktır. Şimdiden Türkiye’nin bunu resmi olarak gündeme getirdiğine tanık oluyoruz. Kıbrıs Rum toplumunda da bu düşüncenin yavaş yavaş gündeme geldiğini görüyoruz. Bizim böylesi bir gelişmeyi kabul etmemiz sözkonusu olamaz çünkü böylesi bir durum Kıbrıs için, Kıbrıslılar için yıkıcı olacaktır.
Soru: Bu konu, Rum toplumu içinde bilinçli olarak mı tartıştırılıyor?
Kiprianu: Kimileri kamuoyu önünde açıkça dile getirmeksizin, bu konuyu tartışmaya açıyorlar. Bunu açıkça dile getiremiyorlar çünkü bunu yaptıkları takdirde kamuoyundan ciddi tepki göreceklerini düşünüyorlar. Elbette bu fikir bugün ortaya çıkmış değil; yıllardır varolan bir düşüncedir.
“Federasyon dışında başka seçenek yok”
Soru: Kıbrıs şartlarına baktığımızda, federasyon dışındaki seçenekler ne kadar gerçekçidir?
Kiprianu: Bizim görüşümüze göre federasyon dışında başka seçenek yok. Konfederasyon nedir? Kendi üstlerinde gevşek bir bağ olmasını seçen iki ayrı devlettir. Bunun anlamı aynı zamanda da şudur; istedikleri bir anda ayrılıp, iki ayrı devlet olmaları demektir. Böylesi bir şeyi kabul etmemiz sözkonsu olamaz. İki ayrı devlet fikriyle, iki ayrı devlet çözümü üzerinde anlaşmamız, federasyon çözümü üzerinde anlaşmamızdan çok daha zordur.
Soru: Geçmiş yılları da gözönüne aldığımızda, her iki taraftaki liderlikler federal bir çözüm için toplumlarını hazırladı mı? Sizce toplumlar bu fikri ne kadar benimsiyor?
Kiprianu: Liderlikler toplumlarını yeterince hazırlamış değildirler. Biz, AKEL olarak bu yönde yoğun çabalar ortaya koyduk. Gerek parti içinde gerek kamuoyuna açık bir biçimde yaptığımız toplantılarda, parti içinde seminerlerde defalarca gündeme getirdiğimiz açıklamalarımızda federasyonu anlattık. Ne yazık ki diğer partilerin aynı tutumu benimsemediklerini gözlemlemekteyiz. Federasyon çözüm önerilerinin ne olduğunu, federal çözümün avantajlarının neler olacağı konusunda kamuoyunun, toplumların yeterince aydınlatılmamış olduğunu görüyoruz. Diğer siyasi partilerin de bu yönde hareket etmediklerine tanık oluyoruz. Ancak şunu da belirtmek istiyorum, iki toplumda da nüfusun çoğunluğu bir federasyon çözümünü arzuluyor. Özellikle adadaki işgale son verilmesini, başkalarının ülkemizin içişlerine karışmamasını, adanın yeniden birleşmesini iki toplumda çoğu kişinin istediği görüşündeyim. Ancak, zaman çözümsüz geçtiği sürece, çözümün başarılabilmesi daha da zor hale gelmektedir. İki liderin de kamuoyuna açık biçimde yaptıkları açıklamalar, federasyon yönünde üretken açıklamalar değil.
Soru: Kıbrıs soruna müdahil tüm taraflar arasında gerginlik yaratan doğalgaz konusu var. Yabancı şirketler, tarafların bu alanda işbirliği görmek istediklerini beyan etseler de bu yönünde pek bir adım atılamayacak gibi duruyor. Hatta buna ilaveten Kıbrıs’ın, İsrail ve Yunanistan’la yaptığı son toplantıda Eastmed projesini hızlandırma kararı alındı. Bu durumda ne olacak?
Kiprianu: 2018 yılında Eastmed ile ilgili herhangi bir anlaşmanın olması sözkonusu değil. Bu ihtimalden oldukça uzağız. Hükümetin doğalgazla ilgili konuları, kendi iletişim politikalarına yönelik, kendisinin intiba politikalarına yönelik kullanması üzüntü vericidir. Bizim yapmamız gereken, Kıbrıs sorununu çözmektir. Yine tekrar etmek istiyorum, Kıbrıs sorununu çözmektir dediğimde, elbette ki Kıbrıs sorununu hem ülkeyi işgalden kurtaracak hem de başka hiç kimseye ülkenin içişlerine karşıma hakkını vermeyecek bir çözümden sözediyoruz. Kıbrıs sorununu, Hristofyas- Talat görüş birlikleriyle çözdüğümüz takdirde, doğalgaz konusu da zaten çözüme kavuşturulmuş olacaktır.
