Güneydeki Lefkoşa Kaza Mahkemesi, Laça semtinde ayakkabı köselesi üreten bir fabrikayı civar halkında kansere yol açmaktan suçlu bularak, tarihi bir karar verdi. Mahkemenin kararına göre Astrasol fabrikasının bölgedeki insanların sağlığına ve refahına ciddi zararlar verdiği yeterli derecede kanıtlanmıştır.
Voice of the Island- Kyriakos Kiliaris
Mahkeme, fabrikanın kösele üretiminde kullandığı Diklorometan R40 adlı maddenin kanserojen olduğunu ve bölge halkına zarar verdiğini ispatlayan bir bilimsel araştırmayı kabul etti.
Mahkeme, kararında, “1976-2009 yılları arasında potansiyel olarak kanserojen bir madde olan Diklorometan R40 gazının sürekli salınımı, söz konusu bölgede bir kanser tuzağı yaratmıştır” demektedir.
Mahkemeye sunulan araştırmaya göre, fabrikanın kapandığı 2009 yılına kadar bölgede 83 kanser vakası görüldü, 43 insan hayatını yitirdi, 2009 yılından bu yana ise 20 kanser vakasına daha rastlandı.
Mahkeme kararını, Diklorometan R40’ın bölgede görülen kanser türleriyle ilişkisinin bilimsel olarak kanıtlanmış olmasına dayandırdı.
Voice of the Island güneydeki Yeşiller Hareketi Başkan Yardımcısı Efi Ksanthu ile söz konusu kararın önemini ve bu noktaya nasıl gelindiğini konuştu.
Soru: Bu kararın önemi ne?
Cevap: İlk önce davalı tarafın söz konusu karara karşı 75 gün içinde temyize gitme hakkı olduğunu söylemeliyiz. Ama bu karar sayesinde davacılar ve Astrasol’ün faaliyetlerinden zarar gören herkes fabrika sahiplerinden hatta devletten tazminat talep edebilir.
En önemlisi, bu kararın Kıbrıs ve Avrupa mahkemelerindeki benzeri davalarda referans noktası ve emsal olarak kullanılabilecek olmasıdır.
Bu noktada mahkemenin kararının epidemoloji uzmanı Dr. Mihalis Voniatis ve Harvard Üniversitesi Kamu Sağlığı Bölümü Profesörü Konstantinos Makris gibi doktor ve epidemoloji uzmanlarından oluşan bir grup tarafından yapılan araştırmaya dayalı olduğunun altını çizmeliyiz.
Soru: Devlete karşı tazminat davası açılabileceğinden bahsettiniz. Bu devletin olaydan sorumlu olduğuna göndermedir? Sizce devletin sorumlulukları neler?
Cevap: Çalışma Bakanlığı başta olmak üzere, yetkili makamların ciddi ihmalkarlığı söz konusu. Bakanlığın teftiş dairesi kirlilik ölçümlerinden sorumlu. 2009 yılında yapılan ölçümler kirlilik sınırının çok üstünde olduğunu gösteriyordu. Ama makamlar fabrikanın aynı koşullarda çalışmasına izin verdiler.
Aynı daire fabrikanın iç güvenlik koşullarından da sorumludur. Fakat fabrikanın işçileri güvenlikleri için gerekli ne koruyucu üniforma ne de maske kullanıyordu. Fabrika gerekli ruhsatlara sahip olmadan çalışıyordu. Bundan Kent Planlama Dairesi ve Laça Belediyesi de sorumludur.
Soru: Sonuçta fabrika nasıl kapandı?
Cevap: 2009’da bölge sakinleri Yeşiller Hareketinin desteğiyle 18 gün boyunca fabrikayı ablukaya aldı. Bu durumda Laça Belediyesi Astrasol için yıkım emrini çıkarmak zorunda kaldı. Böylece fabrikanın faaliyetlerini sona erdirdi. Bu olay, insanların örgütlenip haklarına sahip çıktığında kazanabileceklerinin bir örneğidir.
Dali’de de benzer bir durum var. Dali sanayi bölgesi yakınlarında yerleşim alanları var. Ancak oradaki ağır endüstri fabrikalarının saldığı kirletici emisyonlar limitin üzerinde. Bu, Dali, Tseri ve Latsia bölgeleri halkının sağlığını tehdit ediyor.
Voice of the Island- Kyriakos Kiliaris
