7 Ocak’taki Milletvekilliği Erken Genel Seçimi “çarşaf liste”yle girilecek, birçok kişi halen nasıl oy kullanacağını bilmiyor.
Vatandaşların oy kullanırken dikkat etmesi gereken hususlar şu şekilde;
Seçim ve Halkoylaması Yasası’nda yapılan değişiklikle, seçim bölgesi tanımı değişti. Seçim bölgesi artık devlet sınırı oldu.
Çarşaf pusulayla her seçmen, ikamet bölgesi ne olursa olsun tüm adaylara (50) oy verebilecek.
Şu anki nüfusa göre Lefkoşa’da 16 aday, Gazimağusa’da 13 aday, Girne’de 10 aday, Güzelyurt’ta 4 aday, İskele’de 5 aday, Lefke’de 2 aday olacak.
“Çarşaf” ve “kitapçık” olmak üzere 2 tür oy pusulası gündemde.
3 tür oy kullanma hakkı
Oylar, “mühür”, “mühür artı tercih” ve “karma” şeklinde verilebilecek.
“Mühür” vurulan partinin tüm adaylarına 1’er oy
Herhangi bir partiye mühür vurulduğu zaman o partinin tüm adayları birer oy alacak.
“Mühür+tercih”te her ilçenin yarısı kadar adaya oy vermek zorunlu
“Mühür artı tercih”te, mühür vurulduktan sonra seçmen tercih hakkını da kullanabilecek.
Tercih kullanılacak ilçedeki aday sayısının yarısı için tercih kullanılması zorunlu. Buna göre Gazimağusa’da 6, Lefkoşa’da 8, Girne’de 5, Güzelyurt’ta 2, İskele’de 2, Lefke’de 1 tercih yapılması mecburi.
Tercihlerde hata yapılan ilçedeki oylar geçersiz sayılacak. Hata yapılmadıysa diğer ilçedeki tercihler hesaba katılacak.
“Mühür artı tercih” yapıldığında, tercihler hata yüzünden geçersiz sayılsa da mühür geçerli olacak.
“Karma” oyda, ilçedeki vekil sayısının en az yarısı en çok tümü kadar oy verilmesi mecburi
“Karma” oy verirken en az iki parti ya da en az bir parti ve bir bağımsız aday için oy kullanılması gerekiyor.
Karma oyda, her ilçeden oy kullanma zorunluluğu yok. Ancak karma oy kullanılacak ilçe içerisinde, o ilçeden çıkarılacak vekil sayısının en az yarısı en çok tümü kadar oy verilmesi zorunlu.
Bu şekilde 24-50 oy arasında oy kullanılması gerekiyor.
Eğer seçmen karma oy kullanırken herhangi bir ilçede hata yaparsa o ilçedeki oylar geçersiz olacak.
Geçerli karma oyların toplamının 24’ün altına düşmesi halinde oy pusulası geçersiz hale gelecek.
***
1- Sadece “mühür” vurulacaksa ne yapılacak?
* MÜHÜRDE SADECE BİR PARTİYE EVET MÜHRÜ BASMAK YETERLİ… Milletvekilliği seçimlerinde, oyunu siyasal partilerden biri lehine kullanmak isteyen seçmen, oy pusulası ile birlikte kendisine verilen“EVET” yazılı mührü basabilecek.
*MÜHÜR ADAY LİSTELERİNİN OLDUĞU BÖLÜME BASILMAMALI… Mührün hangi partiye basıldığının belirgin olması ve aday listelerinin olduğu bölüme veya başka bir siyasal partinin alanına geçmemesi koşuluyla, karenin kenar çizgilerinden taşması veya parti ambleminin üzerine basılması halinde mühür geçerli olacak.
****
2- Mühür+tercih nasıl yapılacak?
*MÜHÜR VURULAN PARTİNİN ADAYLARININ KARŞISINDAKİ KAREYE İŞARET KONULACAK… “EVET” mührünü bastıktan sonra, o siyasal partinin listesinde isim ve soy isimleri bulunan adaylardan hangilerini tercih ettiğini, isim ve soy isimleri karşısına bulunan karenin içine işaret koymak suretiyle belirtebilecek.
*KARELER DIŞINA KONAN TERCİH GEÇERSİZ SAYILACAK… Kareler dışına konan tercih işaretleri geçersiz olacak. Tercih işaretlerinin tamamı veya bir kısmı, kareler dışına konulmuş ise, oy pusulası tercihsiz oy pusulası sayılacak.
*MÜHÜR+TERCİHTE HER İLÇENİN YARISI KADAR ADAYI TERCİH ZORUNLU… Seçmen, mühür vurduğu zaman tercih hakkını kullanıp kullanmamakta serbest. Ancak seçmen mühür vurduktan sonra tercih hakkını kullanmak isterse, bu hakkını kullanmak istediği her ilçede, o siyasal partinin listesinde isim ve soy isimleri yazılı adayların yarısı için kullanmak zorundadır. Kesirler hesaba katılmaz.
*“MÜHÜR+ TERCİH”TE HANGİ İLÇEDEN KAÇ KİŞİYE OY VERİLECEK?..“Mühür+tercih”te Lefkoşa’daki 16 adaydan 8’ine; Gazimağusa’daki 13 adaydan 6’sına; Girne’deki 10 adaydan 5’ine; Güzelyurt’taki 4 adaydan 2’sine; İskele’deki 5 adaydan 2’sine ve Lefke’deki 2 adaydan 1’i için tercih yapılması mecburi.
*ADAY SAYISININ YARISINDAN ÇOK VEYA AZ TERCİH YAPILIRSA, O İLÇE İÇİN KULLANILAN OY GEÇERSİZ… Kesirler hesaba katılmayacağına ilişkin kuralı saklı kalmak koşuluyla, tercih işaretlerinin, aday sayısının yarısından çok veya az olduğu ilçe veya ilçeler için oy pusulası, tercihsiz oy pusulası sayılacak. Tercih işaretleri doğru kullanıldığı ilçe veya ilçeler için ise mühür ve tercihler geçerli sayılacak.
*BİR PARTİYE MÜHÜR VURUP, BAŞKA PARTİDEN VEYA BAĞIMSIZDAN TERCİH YAPILAMAZ… Bir siyasi partiye “EVET” mührü bastıktan sonra tercih hakkını kullanırken, başka bir siyasal parti listesinde bulunan adaylar veya bağımsız adayların isim ve soy isimlerinin karşısındaki kareler içine de işaret konulursa, bu işaretler hükümsüz sayılacak ve o oy pusulası tercihsiz veya karma olmayan oy pusulası sayılarak, listesine “EVET” mührü basılan siyasal partinin lehine kullanılan oy pusulası kabul edilecek.
***
3- Karma oy nasıl kullanılacak?
*MÜHÜR VURULMADAN, ADAYLARDAN YAPILAN TERCİHE KARMA OY DENİLİYOR… Milletvekilliği seçiminde oyunu, oy pusulasında ismi ve soy ismi bulunan herhangi bir partili aday ve/veya bağımsız adaylara karışık olarak vermek isteyen seçmen, orada bulundurulan kalemle, oy vermek istediği adaylara, isim ve soy isimleri karşısındaki kareye işaret koymak suretiyle oyunu “KARMA” olarak kullanır.
* KARMA OYDA EN AZ İKİ PARTİNİN VEYA BİR PARTİ İLE BAĞIMSIZ ADAYLARDAN TERCİH YAPILMALI… Karma oy, en az iki siyasal parti adayları arasında ve/veya en az bir siyasal partinin adayları ile bağımsız adaylar arasında kullanılır.
*KARMA OYDA TÜM İLÇELERDEN TERCİH ZORUNLU DEĞİL… Seçmen, oyunu karma olarak kullanmak isterse; Bu hakkını, bütün ilçelerde kullanmak zorunda değildir.
*KARMA OYDA, EN AZ İLÇEDEKİ ADAY SAYISININ YARISI; EN FAZLA VEKİL SAYISI KADAR TERCİH YAPILACAK… O ilçeden çıkacak milletvekili sayısının yarısından az olmamak kaydıyla en fazla o ilçenin çıkaracağı milletvekili sayısı kadar adaya oy vermek zorundadır.
*KARMA OYDA HANGİ İLÇEDEN KAÇ KİŞİ TERCİH EDİLEBİLECEK?.. Karma oy kullanılacaksa, istenilen herhangi bir parti veya bağımsız aday için; Lefkoşa’dan en fazla 16, en az 8 kişiye; Gazimağusa’dan en fazla 13, en az 6 kişiye; Girne’den en fazla 10, en az 5 kişiye; Güzelyurt’tan en fazla 4, en az 2 kişiye; İskele’den en fazla 5, en az 2 kişiye ve Lefke’den en fazla 2, en az 1 kişiyi tercih etmek mecburi.
* EN FAZLA 50; EN AZ 24 ADAY TERCİH EDİLEBİLİR… Toplamda en fazla 50, en az ise her ilçenin çıkaracağı milletvekili sayısının yarısının toplamı kadar yani 24 adaya oy verilmesi zorunlu. Milletvekili sayısının yarısının kesirli olduğu ilçelerde aday sayısının yarısı, kesirler hesaba katılmaksızın belirlenir.
*KARMA OYDA, İLÇELERDEKİ VEKİL SAYISININ YARISINDAN AZI TERCİH EDİLİRSE, OY GEÇERSİZ… Seçmenin milletvekili sayısının yarısından az sayıda adaya oy verdiği ilçelerde kullandığı karma oylar geçersiz sayılır. Bu durumda, seçmenin oyunu, kurallara uygun olarak kullanmış olması koşuluyla, milletvekili sayısının en az yarısı kadar adaya oy verdiği ilçelerdeki oyları geçerli kabul edilecek.
*KARELER DIŞINA KONAN İŞARETLER GEÇERSİZ OLACAK… Karma olarak kullanılan oy pusulasında, adayların isim ve soy isimleri karşısında bulunan kareler dışına konulan işaretler geçersizdir. İşaretlerin tamamı kareler dışına konulmuş ise o oy pusulası geçersiz sayılır.
