Emine DAVUT YİTMEN
Güney Kıbrıs’ta yaşamını sürdürmekte olan Maronitlere, Kuzey Kıbrıs’taki köylerindeki mallarının başkalarına tahsis edilip edilmediği büyük bir sorun olarak ortaya çıkarken, bu konuda yasal bir değişiklik yapılarak kolaylık sağlanması mümkün görünmüyor.
Maronitlerin köylerine geri dönüşü ile ilgili olarak alınan kararın üzerinden yaklaşık 3 yıl geçmesine rağmen, bu konuda ilerleme sağlanamadı. Son olarak, Bakanlar Kurulu’nun Karpaşa köyü ile ilgili açıklamış olduğu kararın ardından, Maronit açılımı konusunda kamuoyunda hareketlilik yaşanmaya başladı. Ancak bu karar, KKTC Anayasa hukuku çerçevesinde sınırlı sayıda Maronit’e taşınmazlarının iadesini öngörürken, Gürpınar, Özhan ve Karpaşa köylerini içeren bütünlüklü bir kararı kapsamıyor.
MAPOLAR: YASAL DEĞİŞİKLİK YAPILARAK KOLAYLIK SAĞLANMASI ZOR
Maronit açılımının yasal yönü konusunda görüşüne başvurduğumuz deneyimli hukukçu ve Taşınmaz Mal Komisyonu (TMK) Eski Başkan Yardımcısı Romans Mapolar, Maronitlerin malları ile ilgili genel olarak en büyük sorunun, sözkonusu malların tahsis edilmiş olup olmadığı noktasında yaşandığını ifade ederek, “Yasal bir değişiklik yapılarak kolaylık sağlanması mümkün görülmemektedir çünkü tahsis işlemi, idari bir tasarrufla yerine getirilmektedir. KKTC dışında ikamet eden bir Maronit, TMK’ya başvurduğu takdirde, 67/2005 sayılı yasanın şartları gereği, malı askeri bölgede ise iade hakkını elde edemeyecektir” yönündeki görüşlerini paylaştı.
Mapolar, Maronitlerin KKTC’de bulunan mallarına TMK yolu ile dönüşünün sağlanması için, Maronit mallarının bulunduğu diğer askeri bölgelerin ortadan kaldırılması yolunun düşünülebileceğini ancak bu çözüm yolunun başka kişilere tahsis edilen malları yine kapsamayacağına işaret etti.
Mapolar, KKTC’de mavi kimlik kartı bulunup mallarına el konulan ve sonrasında da malları tahsis edilen Maronitlerin durumu için ise yasal değişiklik yapılmasının herhangi bir fayda sağlamayacağını anlatarak, şöyle devam etti:
“Her halükarda bu kişilerin mallarının başkalarına tahsis edilmiş olması halinde, ya idare tarafından bu işlemin iptal edilmesi veya ilgili Maronitin Yüksek İdare Mahkemesi’ne (YİM) başvurarak işlemi iptal ettirmesi gerekecektir. Bu durumda, idare tarafından hatalı olarak koçan verilen diğer kişilere de çare üretilmesi zorunluluğu bulunmaktadır”
“KKTC’Yİ TERK ETMİŞ OLAN MARONİTLERİN TAŞINMAZ MAL ÜZERİNDEKİ HAKLARI KKTC’YE GEÇMİŞ BULUNMAKTADIR”
Mapolar, Anayasada KKTC yurttaşı olmayıp, KKTC’de ikamet etmeyen ve 13 Şubat 1975’ten sonra ayrılan Maronitlerin (Mavi Kimlik Kartı olmayanlar) yabancı statüsünde kabul edildiğini anımsattı.
Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin Mala El Koyma Emirnamesi’ne göre mallara el konulduğunu ancak bu el koyma neticesinde kira yöntemi ile kiralanıp kira bedellerinin de bir fona aktarılmasının öngörüldüğü bilgisini paylaşan Mapolar, 2004 yılında alınan Bakanlar Kurulu kararı ile Koruçam’da bulunan Maronit mallarının bu kapsamdan çıkarıldığını kaydetti. Mapolar, Özhan, Karpaşa ve Gürpınar askeri bölge olduğundan bu karar kapsamına alınamadığını da aktardı.
Mapolar, Kuzey Kıbrıs’ta ikamet eden Maronitlerin taşınmaz malları üzerindeki haklarını korurken, KKTC’yi terk etmiş Maronitlerin taşınmaz mal üzerindeki haklarının KKTC’ye geçmiş bulunduğuna dikkat çekti.
“MARONİTLERİN TÜM TAŞINMAZ MALLARINA TMK ARACILIĞI İLE DÖNMELERİ MÜMKÜN DEĞİL”
Maronitlerin, TMK aracılığıyla Kuzey Kıbrıs’taki tüm taşınmaz mallarına dönmelerinin mümkün görülmediğini ifade eden Mapolar, buna gerekçe olarak taşınmaz mal iadesine yönelik olan kararları gösterdi:
“Buna göre, kamu güvenliği ve kamu düzenini tehlikeye düşürmeyecek, kamu yararına tahsis edilmemiş olan ve askeri bölgeler veya askeri tesisler dışındaki taşınmaz mallar, Komisyon kararıyla makul bir sürede iade edilebilir. Bu belirlenenler dışında kalan bir taşınmaz malın iadesi başvuran tarafından talep edilirse, söz konusu taşınmaz malın kamu yararına veya sosyal adalet amacıyla tahsis edilmemiş olması kaydıyla bazı kurallar uygulanır. İadesi talep edilen taşınmaz malda gerçekleştirilen geliştirme, söz konusu malın terk edildiği tarihteki değeriyle, iadesi için Komisyona başvurulduğu tarihteki değeri arasında, terk edildiği tarihteki değerin bir katından daha az bir değer artışı yaratmış ve terk edilen taşınmaza eşdeğerde bir taşınmaz değilse bu malın, Kıbrıs Sorununun çözümünden sonra ve çözüm hükümleri çerçevesinde iadesine karar verilebilir.”
MARONİT AÇILIMI SÜRECİ
Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı başkanlığında 26 Temmuz 2017 tarihinde yapılan bir üst düzey toplantıda, yaşamlarını halen Güney Kıbrıs’ta sürdüren Maronitlerin 1974’te terk ettikleri KKTC’deki köylerine dönüşünü kararı alındı. Ancak açılımın gerektirdiği somut adımlar bir türlü atılamadı.
Maronit Açılımı, Gürpınar, Özhan ve Karpaşa köylerini içeren bütünlüklü bir karar olup, sözkonusu karar, her üç köye de dönüşü öngörmektedir.
Bakanlar Kurulu tarafından son olarak alarak alınan kararda, Karpaşa konusuyla ilgili ihale sürecinin tamamlandığını bilgisi verildi. Bu konuda hazırlanacak sözleşmenin ardından yapılacak konutlara Karpaşa bölgesinde yaşayan bazı bireylerin kaydırılabileceği ve böylece 10-15 civarındaki Maronit’e KKTC anayasa hukuku çerçevesinde zaten sahibi olarak kabul edildikleri taşınmazların iade edilmesinin mümkün kılınacağı açıklanmıştı.
