Dr. Erden Aşardağ’dan Covid-19 konusunda uyarı!

İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Erden Aşardağ, iş yerlerinin güvenli ve daha erken açılabilmesi açısında Elisa testi uygulanmasının önemine dikkat çekti, Covid-19 testleri ile ilgili açıklama yaparak, uyarılarda bulundu.

Aşardağ’ın açıklaması şu şekilde:

“İŞ YERLERİNİN GÜVENLİ VE DAHA ERKEN  AÇILABİLMESİ AÇISINDAN ELİSA TESTİ UYGULAMASI ÖNEMLİDİR

ANTİKOR TESTLERİ- (HIZLI TESTLER ve ELİSA) NE YAPALIM NASIL  DAVRANALIM ?

Covid-19 enfeksiyon hastalığı tanısında kullanılan kısaca ‘’ antikor testlerinin’’  veya  ‘’hızlı testlerin’’  hangi   durumlarda kullanılacağı netlik  kazanmamıştır. Halen bütün  dünyada çalışmalar devam etmektedir.Aşağıdaki bilgiler antikor testlerinin çok daha güvenilir ELİSA yöntemi ile yapıldığı  zaman  geçerlidir.

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİMİZ; vücuda giren yabancı virüs veya proteinlere karşı onları  etkisiz hale getirip kişiye zarar vermeden önlem alan savunma mekanizmamızdır.

Bu savunma antikorlar sayesinde  olmaktadır

-Bağışıklık sistemimiz virüs  vücuda girer  girmez (eğer normal  çalışıyorsa, bağışıklığımızı zedeleyecek ilaç  alımı yoksa ve kronik bir hastalığımız  yoksa )ilk günlerden itibaren  giderek artan bir  şekilde IgM ve IgA   denilen  öncü  birlikleri üretir. Bu  öncü birlikler, kendisinden  daha güçlü  savunma yeteneği olan İgG lerin oluşması için virüsle    savaşarak hastalığın ilerlememesi için  zaman  kazandırır.

• Covid-19 enfeksiyonunda IgM testi   enfeksiyon başladıktan  -14.   gün sonra  bakılırsa pozitiflik oranı  yükselir. Bu tarihlerde 100  hastanın 70 inde +  bulunur. 11.-24. uncu   günler arasında %90 +  saptanır. Pozitif çıkması ille covid-19 hastası  olduğunu  göstermez.Ama reddettirmez de. PCR da  akabinde  yapılır. Eğer PCR da pozitifse  %100  hastalık  başladı  demektir.Eğer pcr  negatifse bile kişi halen hasta veya bulaştırıcı olabilir  demektir.
• Daha geç yükselen  esas imdadımıza  yetişen antikorlar IgG , hastalık şikayetleri başladıktan 3-4 HAFTA  sonra  bakıldığında  %90 nın üzerinde pozitifleşir VE kişinin  hastalığa  karşı bağışıklık kazandığını  gösterir. Ancak bu kazanılan bağışıklığın ömür boyu koruyabileceği kesinlik  kazanmamıştır. Çalışmalar devam etmektedir.
• Antikor testleri pozitif çıkarsa kişi corona virüsle karşılaşmış demektir. Bağışıklık kazanmış veya hastalığı yenmiş(sadece İgG yüksekse) veya o  sıralar  hastalığı  geçiriyor (IgM yüksekse)
• Halen dünyada da kullanılan ve duyarlılığı çok çok iyi olmayan kitler ^^hızlı kitlerdir ^^. Bu kitlerle  çok erken  sonuç alınır ve yöntem olarak hamilelik testi  gibi yapılırlar. Dünyaca bilinen kurullarca onaylanmadığı  müddetçe bu tür hızlı  tanı kitleri kullanılmamalıdır.

–  Hızlı tanı kitleri (halen bizde kullanılan kitler)yerine  ELİSA yöntemi ile  yapılan  testler mutlak  sürette biran  önce tedarik edilip  kullanılmalıdır.Şimdi kullandığımız kitlerden hem daha   güvenilir hem de 2  saatte 100  hasta anında sonuçlandırılabilmektedir.

-KKTC’de sadece  devlet laboratuvarlarında onlarca ELİSA ÇALIŞABİLECEK alet  mevcuttur.Daha özel laboratuvarlardaki  MEVCUT aletleri saymıyorum.100  hastayı ayni anda çalıştığı için mevcut  kullanılmakta olan kitlerle kıyaslanınca,  devletimize çok çok  daha  ucuza mal olacaktır.

–   ELİSA yöntemi   sadece az bir kan örneği ile  çalışılabilmektedir.  Günlük çalişılabilecek hasta   sayısını söyle  hesaplayabiliriz . Bir cihaz  2-3 satte 100  hastayı ayni anda tarayabilir.Elimizde 20   CİHAZ olduğunu hesaplarsak  2-3 satte 2000  vaka taranabilir.Bu cihazlar bir  günde 3   kez çalıştırılırsa 6000  hasta hergün  çalışılabilir.Akredite almış  özel merkezler de bu çalışmaya katılırsa Günde 10.000 tarama içten bile  değildir. BİR ayda kaç  hasta çalışılır siz  hesaplayınız.

–  Açılımın Eşiğinde KKTC ….. bu  günlerde durum

– ELİSA TESTİ   (IgM)   (IgG) VE  (total antikor)  bakabilmektedir Düşünün  40  günü  aşkın bir  süre insanlar evdedir.Total  antikor bakılırsa 30  gunden sonra enfeksiyonu  geçirip  geçirmediğimiz konusunda  doğruluk payı  %100  dür. Son 30-35 içerisinde hastalığı geçirmiş ve bağışıklık kazanmış 100  hastanın 100 ünü de  doğru  saptayacaktır.

-Bir müddet sonra  diğer  ülkelerdeki  salgın  azalınca ve bizim  durumumuza  gelince ELİZA test  kiti  bulmakta ve satın almakta  çok zorlanacağız.Şimdiden girişim yapıp en erken  zamanda  bu  kitlerle   bağışıklık durumunu ve kimler hastalık geçirdi bilgisine  ulaşmamış lazım. Bunu  yapamadığımız  takdirde açılım konusunda çok  endişelerin olması KAÇINILMAZDIR.

– İstatistiki  ve  epidemiyolojik  çalışmalar  yapılmadan ve  güvenirliği kanıtlanmamış kitlerle yapılan  taramalar; bilimsel olmayacak ve hastalığın toplum içerisinde ne kadar yaygın olduğu konusunda bize gerçek bilgileri yansıtmayacaktır.Toplumumuzda bu konunun uzmanı biliminsanları  gönüllü bir şekilde bu çalışmaları  yapmaya  dünden razıdırlar. Lütfen seslerini yükseltsinler.

Görünürde !! yeni  vaka görülmemeye başlanmıştır bilgisinin  irdelenmesi aşağıdadır

• Yetkili tüm paydaş, karar verici kurumları ve değerli hocalarımızı BURADAN uyarıyorum.
• Pandemi boyunca, bena olduğu gibi birçok hekim arkadaşa , hergün onlarca telefon ve diğer iletişim araçları vasıtası ile sağlık problemleri yansıtılmıştır. Üst  solunum yolu enfeksiyonu problemleri olan 10 hastanın sadece 1 veya 2 sini  test yapılması için ikna edebilmişizdir.İnsanların test yaptırmak için hastaneye  gitmeme sebebi  çok  ‘’ hasta  değilsem ve hastaneden virüs  bulaşırım korkusudur’’ Bu korku çok doğru olmasa bile emin olun ki herkesin dile  getirdiği ve çekindiği bir  durumdur.Gerçektir.
• ‘’Hastanenin otoparkında kurulacak bir mobil-test merkezine rahatlıkla gidermiydiniz ? ‘’  diye  sorulunca cevap neredeyse tüm  hastalarda  ‘’ evet ‘’ olmuştur. Test yaptırmak için hastaneye baş  vurmayıp bir şekilde başının çaresine bakan hastaların  durumu ne olmuştur
• Sayenizde yaşlılarımız evlerinde çok başarılı bir şekilde izole edilebildikleri için genç ve ayakta  geçiren hastalarımız,sükürler olsun ki virüsü bulaştırmamışlardır .Çinden gelen son  bilgilerde  10  hastanın 8 ‘i hastalığı ayakta çok şikayeti olmadan geçirmiştir.
• ÖTE yandan üst solunum yolu yakınmaları ile cesaretini toplayıp  giden hastaların bir  kısmına ise bir şekilde test yapılmamıştır.
• Hiçbir kurumu karalamak eksikleri yüzlerine vurmak veya karamsarlık yaratmak için değildir yazdıklarım.Ne olur kimse yanlış anlamasın.
• Gerek devlet  yetkilileri,gerek  sağlık  bakanlığı, temel sağlık  hizmetleri ,hekimlerimiz  sağlık  çalışanlarımızın, dünyanın  bilmediği ve affalladığı  bu salgın ortamında fedakarca çalışmışlar ve toplumu belirli bir  düzlüğe  çıkarmışlardır.Hepsini, hepimiz alınlarından öperiz.
• Öğrenebildiğim kadarıya Belediye çalışanlarımıza 600 civarında test yapılmıştır Bunlar(güvenliği tartışmalı) hızlı testlerdir.Doğru olduğunu varsayarsak bu testlerde %2 ye yakını pozitif çıkmıştır.Yani bu insanlar  bu  virüsle bir şekilde karşılaşmışlardır bu dönemde. Bu karşılaşma 10  gün önce de   35  gün  önce de olabilir. PCR testleri  bu kişilere yapılıp negatif çıkmıştır.PCR testleri zaten bu  dönemde %55 olasılıkla negatif çıkacaktır

 Anlamı ;;   Bu kişiler şu anda burun ve  boğazında virüs  saptanmamasına rağmen, hala daha hafif de olsa şikayetsiz  hastalığı  geçiriyor ve bulaşıcı olabilir veya tamamen iyileşmiştir demektir. Bu 10 kişinin ailelerine de testler  uygulanmalıdır.

• Belediye çalışanlarımız 600 kişi gibi büyük bir topluluk biraraya çağırılıp kan örnekleri alınmıştır.Sosyal mesafe kaidesi ister istemez  bozulmuştur.
• Belediyede çalışanlarına son1 hafta içerisinde herhangibir hastalık geçirdikleri konusunda kan örneği alınmazdan önce sorgulama yapılmamıştır.Son  1 hafta  içerisinde solunum yolu enfeksiyonu olan çalışanlara ayrıca  PCR testi uygulamak  Çünkü  son 1   hafta içerisinde yakınması olan kişilerde alınan hızlı  testler  zaten  %70-80 ORAINDA  çıkacaktır. Çalışanlarda  virüs aktif  durumda ise  bile hızlı testlerle  yakalanamayacaktır.
• Yeni ve  güvenilir testler gelişip kullanılabilecek hale  gelinceye kadar )

1. Son 1 hafta içerisinde şikayeti olan kişilere mutlaka  PCR testi yapılması(ALTIN STANDART)
2. PCR testi  negatif çıkan ancak hekime geç gelen ve 10-15  günü aşan yakınma durumlarında MUTLAKA ELİZA yöntemi ile  antikor  bakılıp  gerekirse 1 hafta  sonra tekrarlanması.
3. Toplum bağışıklanması (toplumda kaç kişi virüsle karşılaşıp geçirmiş ve belli oranda  bağışıklık kazanmıştır)  araştırmalarında mutlaka son bilgiler  güncellenene  kadar ELİZA yöntemi kullanılması.
4. HEKİMLERİN ve sağlık çalışanlarının belli aralarla ELİZA yöntemi ile  taranması.
5. PCR testleri negatif çıkan fakat  antikor testleri  pozitif çıkanların  mutlaka günlük görülen VAKA sayısına  eklenmesi gerekmektedir.Yani başka hızlı test yapılıp da bizim bilmediğimiz başka pozitiflikler yoksa şu anda  vaka sayımızın  118 olduğu nettir.
6. Önümüzü görebilmek için acilen bioistatistik ve  epidemiyolojik  çalışma sonrası ELİZA yöntemi ile  toplumun  taranması …önerilmektedir.
7. Halen yapılan hızlı testlerde pozitif çıkanları (sonradan PCR testleri negatif çıksa bile TOPLAM VAKA SAYISINA EKLENMESİ gerekmektedir.
8. Hızlı tarama testlerinin biran önce ELİSA YÖNTEMİ İle değiştirilmesi ve hızlıva kit satın alınması gerekmektedir.

Yukarıdaki bilgiler  sadece benim fikirlerim  değildir. Değerli laboratuvar uzmanı arkadaşlarımız, hekimlerimiz ve bu konuda sözü geçen yurtdışı çalışmaların sonuçlarının irdelenmesi ve memleketimize uyarlanmış şeklidir.

Amacımız  değerli devletimiz ve  sağlık bakanlığımıza bu belirsiz günlerde bir  nebze yardımcı olmaktır.

TESTLER KONUSUNDA EK BİLGİ-BELGE ALMAK İSTEYENLER  LTF.  WHATSUP 05338614249.

Daha güzel günlere   sevgilerimle”

Voice of the Island