Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide, İsviçre’nin Crans-Montana kasabasında yapılan ve olumlu sonuç almadan sona eren Kıbrıs konferansından sonra durumun şu anki haliyle karmaşık olduğunu, ani herhangi bir gelişme beklemediğini söyledi.
Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’yla dün öğleden sonra iki saat süren görüşmesinden sonra basına açıklamalarda bulunan Eide, kalan görevlerinden birinin de adadayken ‘ayrıntılı ve dürüst bir rapor, adil bir rapor yazdıklarından’ emin olmak olacağını belirtti.
Crans-Montana’da neyin yanlış gittiği sorusuna Espen Barth Eide, “İçerikte yavaş yavaş hareket ederek yakınlaşıyorduk ancak güven ve hazır olma etraflı düşünmeye gelince aynı gelişmeyi hissedemedik” yanıtını verdi.
Özel Danışman şöyle devam etti:
“Sayın Akıncı’yla son günlerde neler olduğuna ilişkin çok ayrıntılı, çok iyi, öze inen, nerede olduğumuza dair, ayrıca nereye gitmekte olduğumuzu keşfetmeye çalıştığımız bir görüşme yaptık.”
“En son burada, konferansın son oturumu, Crans-Montana’nın oturumunu yapmıştık. Bu, herkesin, Kıbrıslı Türklerin, Kıbrıslı Rumların, garantörlerin, hepsinin, benim görüşüme göre, açık niyetle oraya son engelleri aşmak üzere geldikleri çok ciddi bir çabaydı.”
“İlk günlerde, ikisi güvenlik ve garantiler ve dördü iç konular olmak üzere altı belirli sorun olduğu üzerinde görüş birliğine varmayı başardık. Ve tüm bunlar üzerinde bir sonuca varmak için çok çalıştık.”
“Bazı zamanlar ilerleme takdir ettiğimden az olsa da oraya varıyoruz gibi hissettim. Ancak gördüğünüz gibi bütün paketi bir araya getirmeye çalışınca olmadığı ispatlandı ve Genel Sekreter, tarafların rızasıyla, konferansı arzulanan sonucu vermediği sonucuna vardı.”
“Bu çok üzücü ve yapamadığımız için üzülüyorum”.
“BM Güvenlik Konseyi’ne, birkaç ay adada yaşanan çıkmaz dahil, Cenevre toplantısından sonraki gelişmeler hakkında bilgi verdim. Orada değindiğim noktalardan biri, ‘İçerikte yavaş yavaş hareket ederek yakınlaşırken aşama aşama güven bozulması gördük. Sadece üst düzeyde güvenden söz etmiyorum, halk arası güvenden de söz ediyorum. İnsanlar çok hazırlanmaktan çok az hazırlanmış göründüler.”
“Sanıyorum geç anlaşılsa da yansıtmak istediğimiz şeyler toplumlar sürece yeteri kadar bağlı mı, toplumlar bu konuda yeterince bilgilendirildi ve motive edildi mi bilmiyorum. Bunun tarihçilerin tartışması gerekiyor.”
“Birleşmiş Milletler destek olmaya devam edecek. Genel Sekreter ne zaman yardımcı olabilirsek orada olacağımızı ve yardım edeceğimizi açıkça belirtti. Ama tabii ki taraflar bunu bir süreç olarak görmezlerse süreç olmaz.”
“BM Genel Sekreteri adına adadaki bu günlerde görevimin ve misyonumun bir bölümü ‘her iki tarafla konuşmak, kafamı toplamak ve kendisine bizim tarafımızdan atılabilecek adımlar olup olmadığını, taraflar herhangi bir adım atmaya hazır olup olmadıklarını olmaları halinde hangi adımları atacaklarını rapor etmektir.”
“Genel Sekreter bütün taraflara bir derinlemesine düşünme dönemine girmelerini tavsiye etti ve sanıyorum en doğru şey şimdi bu düşünme döneminde olup olmadıklarını söylemektir. Düşünmeye devam etmelerine müsaade edeceğiz.”
“Umarım var olan ve BM’nin bağlı olduğu BM parametreleri üzerinde ve tabii günün sonunda iki tarafın da istekliliğini gerektiren bir şekilde devam edebiliriz. Bu özle ilgilidir ancak bu ayrıca, bu son kilometrede gerçekten ilerleyebilmek için güven ve samimiyete bağlıdır.”
“Bu karmaşık bir durumdur. Herhangi bir ani gelişme beklemiyorum. Burada çok yakın gelecekte bir şey olacak hissini veren hiçbir şey duymadım. Sanıyorum şu an bir öfkenin yatışması aşaması içinde bulunuluyor. Bunun ötesinde herhangi bir açıklama yapmanın zor olduğunu düşünüyorum.”
Hem Anastasiades’e hem de Akıncı’ya Crans-Montana’daki çabaları ve şimdiye kadarki çabalarından dolayı minnettarlığını ifade ettiğini kaydeden Eide, sonuç olarak bu süreci ileriye götürecek olanların liderler olduğunu hatırlattı.
Espen Barth Eide, ne olursa olsun kalan görevleri arasında, hala buradayken ayrıntılı ve düzgün bir rapor yazmak bulunduğunu, BM içerisinde her zaman yaptıkları gibi kendi ‘derslerini alma’ çalışmasını yaptıklarını, bu süreçte üretilen tüm malzemeyi koruduğumuzdan emin olacaklarını, böylelikle eninde sonunda, er geç insanların istemesi durumunda yeni girişimler mevcut olacağını söyledi.
Norveç’teki seçimler için adadan ne zaman ayrılacağı sorusuna Eide, “Büyük olasılıkla seçimden önce” yanıtını verdi.
Kıbrıs Rum tarafı ve yaptığı açıklamalar ilgili kamuoyundaki yorumlarıyla Türk tarafının önerileri ve davranışları hakkında ne söyleyebileceği sorusuna Özel Danışman, Akıncı, Özdil Nami ve ekibinin ‘çok ciddi ve çok sadakatli ve gerçekten süreç boyunca ve Crans-Montana’da birçok fikir ortaya koyduklarını söyledi.
Eide, “Dolayısıyla açılımların sadece bir taraftan geldiği yönünde mutlaka bir şey söylemek maksadı yoktur, taraflar muhakkak birbiri ardında hareket ettiler” dedi ve şöyle devam etti:
“Ana konularda, toprak, mülkiyet, yönetim konularında, denk muamelede, ayrıca daha da önemlisi güvenlik ve garantilerde eski yaklaşımı değiştirmek için yeni bir yaklaşımla düşünmek için ciddi bir çaba vardı. “
“Kıbrıs Rum tarafından da Kıbrıs Türk tarafından da açılımlar vardı.”
Çabaların niye sonuç vermediği sorusuna Eide, “Ben de kendime aynı soruyu soruyorum. Bazı tartışmalar mahremdir. Burada paylaşabileceğim içerikte yavaş yavaş hareket ederek yakınlaşıyorduk ancak güven ve hazır olma etraflı düşünmeye gelince aynı gelişmeyi hissedemedik” yanıtını verdi.
Espen Barth Eide sözlerini şöyle tamamladı:
“Sanıyorum Genel Sekreterin çizdiği sonuç, özün kendisinden öte gelişmeler nasıl oldu gözlemleri temelindedir.”
“Tabii, bazı öne çıkan konular vardır. Bunların çözülebilir olduğunu söyledim. Ancak orada çözmek mümkün olmadı ve konferans kapandı.”
Kaynak: CNA
