Harvard Üniversitesi’ndeki bilim insanları, yaşa bağlı üç yaygın beyin hastalığı olan bunama, felç ve ileri yaş depresyonunun arkasında yatan 17 önlenebilir risk faktörünü ortaya koydu.
Araştırmacılar, bunama, felç ve yaşlılık depresyonu üzerine yapılan 37 çalışmayı mercek altına aldı. Bulgular, bu üç hastalıktan en az ikisinin, değiştirilebilir yaşam tarzı faktörleriyle yakından ilişkili olduğunu gösterdi.
Diyabet, yüksek kolesterol, obezite, alkol kullanımı, işitme kaybı, uyku düzensizlikleri gibi belirgin sağlık sorunlarının yanı sıra; yaşamdan doyum alma, sosyal etkileşim, ağrıya duyarlılık ve işitme kalitesi gibi daha az fark edilen unsurlar da risk faktörleri arasında yer aldı.
Yüksek tansiyon, yetersiz beslenme ve fiziksel hareketsizlik ise bu üç rahatsızlığın ortak zeminde buluştuğu temel riskler olarak belirlendi. Araştırmaya göre, yüksek tansiyonun beyin damarlarına zarar vererek hem bunama hem felç hem de depresyon riskini artırabileceği vurgulandı.
“HASTALIKLAR BİRBİRİYLE BAĞLANTILI”
Çalışmanın başyazarı ve Harvard bağlı Brain Care Labs’de doktora sonrası araştırmacı olan Dr. Jasper Senff, “Demans, felç ve yaşlılık depresyonu birbirine bağlı ve iç içe geçmiş hastalıklardır. Biri görüldüğünde, diğerlerinin ortaya çıkma olasılığı da artar” dedi. Senff, ortak risk faktörlerine odaklanarak bu hastalıkların önlenebileceğini ve böylece toplumda yaşa bağlı beyin rahatsızlıklarının yükünün azaltılabileceğini belirtti.
Araştırmanın sonuçları bu ay Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry dergisinde yayımlandı.
Analiz edilen 37 çalışmadan 36’sı felç, 16’sı bunama ve 2’si yaşlılık depresyonu üzerineydi. Elde edilen verilere göre, en az iki hastalıkla bağlantılı bulunan 17 değiştirilebilir risk faktörü şu şekilde sıralandı:
Kan basıncı, böbrek hastalığı, kan şekeri, kolesterol, alkol kullanımı, beslenme, işitme kaybı, kronik ağrı, fiziksel aktivite düzeyi, yaşam amacı, uyku düzeni, sigara kullanımı, sosyal etkileşim ve stres.
Araştırmada, özellikle yüksek tansiyon ve ciddi böbrek hastalıklarının bu üç rahatsızlık üzerinde en büyük etkiye sahip olduğu belirlendi. Uzmanlara göre, yüksek tansiyon hem damar yapısını bozarak felce ve bunamaya zemin hazırlıyor, hem de beyindeki inflamasyonu artırarak depresyon riskini yükseltiyor.
Böbrek hastalıklarının ise zararlı toksinlerin vücutta birikmesine neden olarak hem damar sağlığını hem de beyin hücrelerini olumsuz etkileyebileceği belirtildi.
Çalışma aynı zamanda fiziksel aktivitenin, bulmaca çözmek gibi bilişsel uyarıcı aktivitelerin ve sosyal etkileşimlerin koruyucu rolüne dikkat çekti. Ancak araştırmacılar, bu tür aktivitelerle hastalıklar arasındaki ilişkinin nedensel değil, semptomatik olabileceğini de hatırlattı.
Harvard’dan Dr. Sanjula Singh, “Çalışmamız, bireylerin felç, bunama ve yaşlılık depresyonu riskini azaltmak için alabileceği pek çok farklı önlem olduğunu ortaya koydu. Toplum sağlığını koruma yolunda bu bulgular oldukça değerli,” ifadelerini kullandı.
Araştırmacılar, bulguların hastalıkların doğrudan nedeni olmasa da güçlü ilişkiler sunduğunu vurgularken, beyin sağlığını etkileyen bu risk faktörlerinin daha derinlemesine incelenmesi gerektiğini belirtiyor.
