Tarihi Orta Asya’ya kadar uzanan hamburger tutkusu ülkemizi de kasıp kavuruyor. Peki nedir hamburgeri bize bu kadar sevdiren? Gelin Brandlife dergisi yazarı şef Semi Lichy ile hamburgerin tarihine ve tarifine göz atalım.
Hamburger, iki dilim yuvarlak sandviç ekmeğinin arasına yerleştirilen bir köfteyle yapılan bir sandviç türü. Genellikle ketçap, mayonez, turşu, karamelize veya normal soğan, domates, hardal ve bunlar gibi çeşitli malzemelerin de ilavesiyle servis ediliyor. Yapımında kullanılan köfte genellikle kırmızı et olsa da, tavuk etinden (chicken burger) yapılanları da yaygın olarak tüketiliyor. Yağ oranı çok yüksek olan hamburger, aynı zamanda ayaküstü tüketilen yiyeceklerin de en önemlisi.
ORTA ASYA’DAN HAMBURG’A
Hamburgerin tarihi Orta Asya’ya, Tatar diye bilinen Türk toplumlarına kadar uzanıyor. O zamanlar savaşçı Tatar atlıları eti çiğ olarak yiyordu. Zamanla, bu eti eğerlerinin altına koyup uzun seferlere çıktıklarında, atın hareketleri sonucu etin az da olsa piştiğini ve daha kolay çiğnenebilir hale geldiğini keşfettiler. Asya steplerindeki bu uzun seferlerde, eti eğerin altından çıkarttıklarında ona tuz, biber ve soğan da ilave etmeye başladılar ve sonunda bugün bilinen ‘Tatar Bifteği’ ortaya çıktı.
19. yüzyılın ortalarında, Almanya’nın Hamburg şehrinden bir tüccar, ticaret amacı ile gittiği Orta Asya’da Tatar Bifteği’ni görüp Almanya’ya getirdi ve onu Hamburg Bifteği olarak sunmaya başladı. Daha sonraları bir aşçı bu eti kızartarak servise sundu ve ona ‘Hamburg’a ait’ anlamına gelen ‘hamburger’ adını verdi.
Hamburger Almanya’nın dışına iki farklı yolla çıktı. Bunlardan ilki, bir fizikçi ve aynı zamanda da bir yemek geliştirme uzmanı olan Dr. J.H. Salisbury’nin hamburgeri İngiltere’ye götürmesiyle oldu. Salisbury sağlıklı bir yaşam sürmek için günde üç kere, önceden sıcak su ile yıkanmış biftek yenmesi gerektiğine inanıyordu. Bu şekilde hazırlanan hamburgere İngiltere’de ‘Salisbury Bifteği’ adı verildi. Hamburger’in ikinci ‘göç’ rotası ise, 19. yüzyılın sonlarında Alman göçmenleriyle beraber Amerika’ya gidişi oldu. Hamburger etinden yapılan köftelerin ismi Amerika’da hamburger olarak yerleşti. Yani tarihin hiçbir safhasında hamburgerin içinde domuz eti olmadı.
AMERİKALILARIN HAMBURGER AŞKI
İnsanların hızlı yemek alışkanlıkları ülkemizde de son yıllarda arttı ve ayaküstü yemek tarzındaki yerler sıkça tercih edilmeye başlandı, bu da dünyanın sayılı ayaküstü yemek firmalarının Türkiye pazarına girmesine sebep oldu. Bununla birlikte de hamburger köftesi üretiminde hızlı bir artış yaşandı. Tüm bu sebepler hamburgere olan bağlılığımızı daha da arttırdı, ama tabii ki hala Amerikalılarla aynı seviyede değiliz! Onlar hamburgere o kadar bağlılar ki hemen hemen her restoranda hamburger bulma şansınız var.
Öte yandan Amerikalılar, hala hamburgerin kendilerine ait olduğunu iddia etmeye devam ediyor. ABD Kongre Kütüphanesi’ne göre Connecticut, New Haven’deki Louis Lunch adlı restoran, 1895’te Amerika’nın ilk hamburgerini yaptı. Buna karşın, önde gelen hamburger tarihçileri (Evet, gerçekten böyle tarihçiler var), hamburgerin kökeninin Teksas, Athens’lı restoran sahibi Flethcer Davies’in 1904’te gerçekleşen St. Louis Dünya Fuarı’nda açtığı ‘İhtiyar Dave’in Hamburger Büfesi’ olduğunu öne sürüyorlar. Hatta iddiaları o kadar ikna edici oldu ki Teksas eyalet meclisi Kasım 2006’da Athens’in ‘Hamburgerin orijinal vatanı’ olduğunu onaylayan bir karar çıkardı. Gördüğünüz gibi, Amerika’da bu mesele gerçekten çok ciddiye alınıyor.
